Marathi News | Mumbai Tarun Bharat Tags

Advanced Long Range Radar

राज्यपालांच्या उपस्थितीत ‘एचव्हीबी ग्लोबल ॲकॅडमी`च्या हीरक महोत्सवी वर्षाचा आरंभ

राज्यपाल भगतसिंह कोश्यारी यांच्या प्रमुख उपस्थितीत नुकतेच मरिन लाईन्स मुंबई येथील ‘एचव्हीबी ग्लोबल ॲकॅडमी` या शाळेच्या हीरक महोत्सवी वर्षाचा शुभारंभ झाला

वैदिक परंपरा आणि साधना भाग-४९

गुण आणि कर्म विभागाने माझ्याद्वारे म्हणजे परमशुद्ध बुद्धीद्वारे चातुर्वर्ण्य रचले गेले आहेत. त्यांचा मी कर्ता असलो, तरी मी त्या कर्तृत्वाच्या वर असलेला परमात्मा आहे. चातुर्वर्ण्य ही एक प्राचीन समाजरचना आहे, जिचा वरील श्लोकाद्वारे गीतेत स्पष्ट उल्लेख आला आहे

खेळ श्रावणातले स्नेह संस्कृती जपण्याचे

‘चेंबूर एज्युकेशन सोसायटी’ प्राथमिक व पूर्व प्राथमिक शाळेने दि. २३ ऑगस्ट रोजी विद्यार्थ्यांच्या मातांसाठी ‘खेळ श्रावणातले’ उपक्रम आयोजित केला होता. कार्यक्रमाला प्रमुख अतिथी म्हणून बृह्न्मुंबई महानगरपालिकेच्या निरीक्षिका भारती भवारी, जी वॉर्डच्या अधिकारी वर्षा गांगुर्डे, संस्थेच्या उपाध्यक्षा डॉ. अपर्णा देसाई, शालेय समितीच्या अध्यक्ष भूषणा पाठारे आणि प्राथमिक शाळेचे मुख्याध्यापक विठ्ठल कांबळे उपस्थित होते. कार्यक्रमामध्ये ‘या हृदयीचे त्या हृदयी’ निर्माण झालेले स्नहेबंध इथे मांडण्याचा केलेला हा प्रयत्न...

मूर्तिकार प्रदीप मादुस्कर उलगडतायत श्रीगणेशाचे वैभवसंपन्न रुप

कशी सुरू आहे गणपत्ती बाप्पाच्या आगमनाची तयारी? : मूर्तिकार प्रदीप मादुस्कर उलगडतायत श्रीगणेशाचे वैभवसंपन्न रुप...

वैदिक परंपरा आणि साधना

ज्ञानिक जेव्हा परमाणू फोडतात, त्यावेळेस त्यातील ओतप्रोतांचा सापेक्ष संच विखुरल्यामुळे तो परमाणू त्याची साचेबंद अवस्था सोडतो. त्यामुळे त्या ओतांमधील भयानक शक्ती प्रकाश व उष्णता यारूपाने बाहेर पडते. त्या परमाणूत ही ऊर्जा व प्रकाश पूर्वीपासूनच असतो. परंतु, ती बंदिस्त असल्यामुळे ती असून भासत नाही. योगी त्या ऊर्जेचे प्रकाशमय दर्शन तो परमाणू न फोडता घेऊ शकतो. म्हणून ‘ऋतंभराप्रज्ञा’ सिद्धी प्राप्त योग्याला असल्या सहस्रसूर्यप्रकाशाचे त्या दिव्य अवस्थेत दर्शन होत असते. भगवद्गीतेत पुढील वर्णन आहे.

वैदिक परंपरा आणि साधना

आजचे युग हे विज्ञान युग मानले जाते. विज्ञान संशोधनाद्वारे प्रगत होत असते. वैज्ञानिकांना आपल्या मनाच्या एकाग्रतेमुळे अशी संशोधने करणे शक्य झाले आहे. सर्व थोर वैज्ञानिक आधुनिक ऋषीच होत. आपले मन ध्यानाद्वारे एकाग्र करून ऋषी आध्यात्मिक चिंतन करीत आणि त्याद्वारे ज्ञानविज्ञानातील गहन तत्त्वे समाजासमोर ठेवित असत. वेदांमध्ये बरेच ज्ञानविज्ञान साठविले आहे. परंतु, दुर्दैवाने आज वेद म्हणजे केवळ मंत्र मानले जातात. वैदिक परंपरेने केवळ ज्ञानाचा किंवा विज्ञानाचाच एकांगी बडेजाव केला नाही, तर ज्ञानाची पूर्ती होण्याकरिता

कार्यक्रमात हिंदू सणांची थट्टा करणाऱ्या आमीर खाननं तिहेरी तलाकवर एक शब्दही का काढला नाही!

भारतात घडणाऱ्या वाईट गोष्टीच्या विरोधात आवाज उठवण्यासाठी सत्यमेव जयते सारखा कार्यक्रम आमिर खान घेत असे. याच कार्यक्रमातून त्याने अनेक क्षेत्रांतील मान्यवर, खरोखरीच समाजासाठी काम करणाऱ्या व्यक्तींना बोलावून त्यांचे कार्य जगासमोर आणले

अनीक सारीज् : पारंपरिक साड्यांना आधुनिकतेचा पदर

भारतीय स्त्रियांचा ‘वीकपॉईंट’ म्हणजे साडी. प्रत्येकीला नटायला आवडतेच. आजच्या फॅशनच्या युगातही स्त्रियांची पहिली पसंती असते ती साडीलाच. साड्यांच्या पारंपरिकतेला एक वेगळा साज देऊन आजच्या स्त्रीला आवडेल, अशा गोष्टींचा मिलाफ साधून ‘अनीक सारीज्’ हा ब्र्रॅण्ड नावारुपाला आणणार्‍या अनुजा काकतकर यांच्याविषयी...

वैदिक परंपरा आणि साधना भाग-४६

धन्यकाम होऊन पांडव मेले असे समजून अश्वत्थामा परत फिरला. परंतु, पांडवीवृत्तीचे अजून काम बाकी होते. त्यांना हस्तिनापूर राज्यावर पुन्हा अधिष्ठित व्हायचे होते. महाभारत संपायचे होते

आपल्या अस्तित्वाचे ताणेबाणे : भारतीय पारंपरिक वस्त्रकला

वसाहतवादी धोरणांचा बळी ठरलेल्या वस्त्रोद्योगाच्या माध्यमातून ब्रिटिश सत्तेविरुद्ध असलेला असंतोष एकवटण्यासाठी ७ ऑगस्ट, १९०५रोजी स्वदेशी आंदोलनाची हाक देण्यात आली. याची आठवण म्हणून भारतात दरवर्षी ७ ऑगस्ट रोजी हातमाग दिवस साजरा केला जातो. त्यानिमित्ताने जाणून घेऊया भारतातील पारंपरिक वस्त्रकला अर्थात हातमाग क्षेत्र आणि त्यासाठी सर्वसामान्य भारतीय काय योगदान देऊ शकतो याविषयी...

वैदिक परंपरा आणि साधना

दुर्योधन म्हणजे आपल्यातीलच वाईट गुण न सोडणारी, झगडणारी दुर्दम्य वृत्ती होय. म्हणून सार्‍या कौरवांची नावे ‘दु:’ म्हणजे वाईट विशेषणांनी या सुरू होतात. कोणीही आपल्या मुलांना अशी वाईट नावे ठेवणार नाही. एकच मुलगी झाली, पण तिचे नाव ’सुशीला’ न ठेवता ’दु:शीला’ ठेवले. जी वृत्ती युद्ध करण्यास वा विजय मिळविण्यास कठीण, अशाला वेदव्यास ‘दुर्योधन’ असे म्हणतात.

वैदिक परंपरा आणि साधना

कुंतीला सूर्यापासून झालेला पहिला मुलगा व पांडवांचा सर्वात मोठा भाऊ म्हणजे कर्ण. कथेनुसार पंडू प्रजननात अकार्यक्षम असल्यामुळे कुंतीला दुर्वासांपासून मिळालेल्या वरामुळे तिने कुमारी असतानाच त्या वरमंत्राचा प्रयोग करून पाहिला. कुमारी कुंती गरोदर राहून तिला कर्ण अपत्य झाले. कुंतीने कर्णाला गुपचूप गंगेत सोडणे भाग होते. कारण, जग काय म्हणणार? कुमारी मातेला मुलगा झाला!

वैदिक परंपरा आणि साधना

कौरवांचे पहिले सेनापती भीष्मच होत. दहा दिवसांपर्यंत ते सेनानी म्हणून राहिले आणि दहाव्या दिवशी शिखंडीची आड घेऊन अर्जुनाने त्यांना शरबद्ध केले. दशेंद्रियांशी युद्ध म्हणजे भीष्मांचे कौरवांकडे दहा दिवसांपर्यंत सेनापतीपद सांभाळणे होय.

अमरनाथ यात्रेचे अमरत्व

वर्षानुवर्षांपासून अमरनाथ यात्रा सुरू आहे. पण, कधीही मुसळधार पाऊस, वादळ, बॉम्बहल्ले तथा दहशतवादी हल्ल्यांमुळे यात्रेत खंड पडलेला नाही, उलट दिवसेंदिवस यात्रेकरूंच्या संख्येत भरच पडत आहे. काश्मीर खोर्‍यातील मूठभर पाकिस्तानवादी विघटनवाद्यांनी गेल्या अनेक वर्षांपासून अमरनाथ यात्रा रोखण्याचा, त्यात अडथळे आणण्याचा आणि यात्रेकरूंना निरनिराळे प्रयत्न करून निरुत्साहित करण्याचे प्रयत्न चालविले होते. पण, तरीही या यात्रेसाठीचा उत्साह तसूभरही कमी झालेला नाही.

नैसर्गिक शेतीच्या मार्गावर पुढे जाण्याची आणि जागतिक संधींचा लाभ घेण्याची ‘हीच ती वेळ’

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी रविवार, दि. १० जुलै रोजी नैसर्गिक शेती परिसंवादामध्ये ‘व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंग’च्या माध्यमातून आपले विचार व्यक्त केले.

वैदिक परंपरा आणि साधना

प्रकाशाला गती असते. गतीमुळेच प्रकाश दिसतो. गती जर कुंठीत झाली, तर शून्यावस्था म्हणजे अप्रकाशावस्था उत्पन्न होत असते. गती सव्य वा अपसव्य नसली की, अंध:कार म्हणजे काळेपणा उत्पन्न होणारच!

वैदिक परंपरा आणि साधना भाग-४१

भगवान श्रीकृष्णाचे आयुध सुदर्शनचक्र मानले आहे. वास्तविक भगवान श्रीरामचंद्र व भगवान श्रीकृष्ण भगवान विष्णूचेच अवतार मानले जातात. परंतु, भगवान श्रीविष्णूंचे आवडते आयुध सुदर्शन श्रीरामांनी नाकारून धनुष्यबाणच आपल्या खांद्यावर ठेवले. श्रीकृष्णाने मात्र विष्णूंचा सुदर्शनाचा वारसा चालू ठेवला. कित्येकजण सुदर्शन म्हणजे ऑस्ट्रेलियातील मावरीजन वापरत असत तसल्या ‘बूमरँग’सारखे शस्त्र मानतात आणि अशी तुलना करून श्रीकृष्णाला मागासलेल्या मावरींच्या पंक्तीत बसवितात.

वैदिक परंपरा आणि साधना

कथा लिहाव्यात भगवान वेदव्यासांनीच आणि त्या कथांना साजेशी नावेसुद्धा योजून काढावी व्यासांनीच! कथेतील प्रत्येक नावात गहन योगज्ञान आहे, हे व्यासकृपा झाल्याशिवाय लक्षात येणे कठीण आहे. कालयवन म्हणजे प्रत्येक जीवनाला दरक्षण कमी करणारा काळ प्रत्येकाला शत्रूसमान म्हणजे दुष्ट यवन वाटतो, म्हणून मृत्यू जवळ आणणार्‍या काळाला भगवान वेदव्यास कालयवन म्हणतात. या कालयवनाची जेव्हा जेव्हा भगवान श्रीकृष्णाची गाठ पडायची तेव्हा तेव्हा भगवान श्रीकृष्ण कालयवनाच्या समोरून दूर पळून जायचे.

ज्ञानगंगोत्रीचा इतिहास

तिबेट, चीन येथील अभ्यासकांनी अनेक ग्रंथ तिबेटी, चिनी भाषांमध्ये भाषांतरित केले. पुढे भारतातील विद्यापीठांच्या विनाशामध्ये भारतीय भाषांमधील मूळ ग्रंथ नष्ट झाले, तरीही त्यांची भारताबाहेरील भाषांमधील भाषांतरे टिकून असल्याने कालांतराने पुन्हा एकदा हे प्राचीन भारतीय ग्रंथ उपलब्ध झाले. या ग्रंथांमधील नोंदी तसेच परदेशी प्रवाशांच्या लेखनातले संदर्भ प्रस्तुत पुस्तकांमध्ये विपुल प्रमाणात दिलेले आहेत.

वैदिक परंपरा आणि साधना

यमुना म्हणजे काय व यमुनेचे जल काळेच का सांगितले आहे, याचे रहस्य आम्ही पाहिले आहे. आता त्या काळ्या यमुनेत असणार्‍या काळ्या कालियाचे रहस्य पाहू.

वैदिक परंपरा आणि साधना

ज्या खोलीत कृष्णाला पाळण्यात झोपविले होते, त्या खोलीत, शेतकरी आपल्या घराच्या ओट्यावर छकड्याचा मूळ साचा ठेवतात, तसे नंदाघरी आढ्यावर एक छकडा ठेवला होता. छकड्याला संस्कृत भाषेत ‘शकट’ म्हणतात. त्या शकटाला दोर बांधून कृष्णाचा पाळणा बांधला होता. आता कृष्ण बालकाला एकटाच पाहून कंसाचा दूत असलेल्या त्या शकटात एकदम जीव संचारला व त्याने पाळण्यात झोपलेल्या कृष्णाला आपल्या भाराखाली दाबण्याचा प्रयत्न केला.

वैदिक परंपरा आणि साधना : भाग-३६

भगवान गोपालकृष्णांच्या जीवनघटनांद्वारे भगवान वेदव्यास राजयोग्यांचा प्रशस्त मार्ग प्रत्येक आवश्यक अशा कर्मानुसार सांगत आहेत. कृष्णाचा जन्म मध्यरात्रीच का होतो? सर्व जग ज्यावेळेस निद्रेत असते, त्यावेळेस योगी जागृत असतो. गीता सांगते, ‘या निशा सर्व भूतानां तस्यां जागर्ति संयमी।’ अशा मध्यरात्रीच्या शांत वेळी योगी आपले चित्त एकाग्र करून विश्वशक्तीचे स्वत:मध्ये कर्षण करीत असतो. ‘कर्षति इति कृष्णः’ योग्याच्या या महान कर्षण अवस्थेलाच वेदव्यास ‘कृष्ण’ म्हणतात. ही कृष्ण अवस्था योग्यांच्या चित्तात मध्यरात्री जन्मास येत

वैदिक परंपरा आणि साधना - भाग-३४

कोणत्याही विषयाशी तद्रूप झाल्याशिवाय त्या अवस्थेचा अनुभव वा ज्ञान होत नसते.

वैदिक परंपरा आणि साधना भाग-33

ऊर्जा व शक्तीच्या निरनिराळ्या अवस्थांमुळे साधकाला भिन्न भिन्न अनुभव येतात. लहरी मंद व जड झाल्यास त्या नादरुपाने प्रतीत होतात,

वैदिक परंपरा आणि साधना भाग-32

जड-यम नियमांच्याही वर म्हणजे उणे असलेल्या त्या देहातीत कालावस्थेला भगवान वेदव्यास ‘काळ्या पाण्याची यमुना’ (यम+उना) म्हणतात. याच यमुनेवर (सुषुम्नेवर) भगवान गोपालकृष्ण खेळत असतात.

वैदिक परंपरा आणि साधना : भाग ३०

सापेक्षरित्या एकसमयावच्छेदेकरून संघात संभव झाले की, त्यापासून परमाणू तयार होतो. परमाणूपासून अणू, अणूपासून विभिन्न पदार्थ एवं विभिन्न पदार्थांच्या संघातापासून सर्व जग तयार झाले आहे. ओतांच्या साकारण्यामुळेच सर्व जग दृश्यमान होते, म्हणून तेजस तत्त्वाचा गुण आकार मानला आहे. कुंडलिनीजागृत साधकाला बाह्य उत्तेजनाशिवाय स्वत:च्या ठिकाणी दिव्यस्पर्शाचा अनुभव येत असतो.

वैदिक परंपरा आणि साधना : भाग-२८

साधनेद्वारे झालेली गुणाणुरचना, शरीरशुद्धी व चित्तशुद्धीकरिता असल्याने त्यासाठी गुणाणुंची रचना अतिशय शुद्ध म्हणजेच सुसंस्कृत हवी. योगसाधना म्हणजे प्राणायाम, ध्यानधारणा करताना साधकाच्या शरीरातील असली उपयुक्त गुणाणुरचना आपोआप घडत असे. साधकाचा मूळ स्वभावच बदलत असतो

वैदिक परंपरा आणि साधना : भाग-२५

ध्यानाचा अभ्यास दृढ आणि दीर्घकाळ करण्याच्या अवस्थेला ‘धारणा’ म्हणतात. १५ मिनिटे ध्यान कायम ठेवल्यास एक मिनिट अवस्थेची प्राप्त होऊ शकते. धारणेमध्ये ध्येयविषय सोडून अन्य विषयाचे अस्तित्व उरत नाही. सखोल ध्यान म्हणजे धारणा. धारणा ही समाधीची पहिली पायरी आहे. साधकाचा पिंडधर्म जागृत होतो. पिंडधर्म जागृत झाल्यावर साधक आपल्या पिंडधर्मानुसार समाधीअवस्था आणि ज्ञान प्राप्त करेल.

औरंगाबादच्या ‘यशवंत कला महाविद्यालया’त साकारले वज्राकार!

फेब्रुवारीच्या पहिल्या सप्ताहात, ‘यशवंत कला महाविद्यालया’च्या विस्तीर्ण परिसरात शिल्पकारांची मांदियाळी भरली होती. तब्बल दहा दिवस अनेक ‘यशवंत’ शिल्पकार या महाविद्यालयात नांदले. विविध प्रकारच्या दगडांबरोबर त्यांनी सौंदर्याभिरुचीपूर्ण संवाद साधला. दगड घडत गेले. शिल्पकारांचे हात दगडाला घडवत होते. छिन्नी-हातोड्यांची जणू जुगलबंदीच!

अशी असावी अस्मिता! : हिमंत बिस्वसर्मा देणार गावांना आसामी परंपरेप्रमाणे नावे

आसामी संस्कृती आणि परंपरेच्या विरुद्ध असलेल्या शहरांची आणि गावांची नावे बदलण्यात येणार आहेत.

वैदिक परंपरा आणि साधना - भाग-२२

तेजस म्हणजे प्रकाश. प्रकाशाला ज्ञान मानलेले आहे. तेजस तत्त्वाची प्रमुख देवता जी श्री गणेश आहे, तिला ज्ञानमूर्ती मानलेले आहे. बुद्धिविना ज्ञान मिळू शकत नाही, म्हणून श्री गणेशाला बुद्धिदेवतासुद्धा मानलेले आहे. आप तत्त्वातून हे तत्त्व उत्पन्न होते, म्हणून श्री गणेशाला आपतत्त्व देवता शिवाचा पुत्र मानलेले आहे. प्रकाशतत्त्व सर्व तत्त्वाचा मध्य असल्यामुळे तेजस तत्त्वाला मध्य तत्त्वसुद्धा मानलेले आहे.

Advanced Long Range Radar

व्हिएतनामची रामकथा नृत्यनाट्ये

विज्ञान परंपरेच्या विस्मृतीची कारणे

भारतीय वैज्ञानिक संशोधन परंपरा

भारतीय गणिती परंपरा आणि पाश्चात्त्यांना ज्ञानपरंपरेचे वावडे

नाशिकची पेशवेकालीन रहाड संस्कृती

धर्म, भारतीय परंपरा व मानसिक-सामाजिक आरोग्य

भारतीय संस्कृतीचे प्रचार-प्रसारक ‘इरा सेंटर फॉर इंडिक स्टडीज’

राष्ट्रवाद्यांचा रुद्रावतार!

हिन्दू तन-मन, हिन्दू जीवन...

महाकुंभ : सनातन परंपरेचा दीपस्तंभ

आम्ही भारताचे ‘लोक’कलावंत

महाकुंभ २०२५ : परंपरा आणि परिवर्तनाचा संगम

गावातील गणेशमूर्तींच्या एकत्र विसर्जनाची परंपरा

प्रभू रामचंद्र परंपरेत जखडलेले राजे, तर अकबर मुक्तसम्राट!

‘त्यांचा’ही पितृपक्ष...

मैदानी खेळांना लोढांचे पाठबळ!

झाडांच्या मनात जाऊ..!

मराठवाड्यातील ‘प्रणितानंतां’ची विविधांगी कलासंस्था व्यवसायाभिमुख व्यासपीठ

वैदिक परंपरा आणि साधना

राज्यपालांच्या उपस्थितीत ‘एचव्हीबी ग्लोबल ॲकॅडमी`च्या हीरक महोत्सवी वर्षाचा आरंभ

वैदिक परंपरा आणि साधना भाग-४९

खेळ श्रावणातले स्नेह संस्कृती जपण्याचे

मूर्तिकार प्रदीप मादुस्कर उलगडतायत श्रीगणेशाचे वैभवसंपन्न रुप

वैदिक परंपरा आणि साधना

वैदिक परंपरा आणि साधना

कार्यक्रमात हिंदू सणांची थट्टा करणाऱ्या आमीर खाननं तिहेरी तलाकवर एक शब्दही का काढला नाही!

अनीक सारीज् : पारंपरिक साड्यांना आधुनिकतेचा पदर

वैदिक परंपरा आणि साधना भाग-४६

आपल्या अस्तित्वाचे ताणेबाणे : भारतीय पारंपरिक वस्त्रकला

वैदिक परंपरा आणि साधना

वैदिक परंपरा आणि साधना

वैदिक परंपरा आणि साधना

अमरनाथ यात्रेचे अमरत्व

नैसर्गिक शेतीच्या मार्गावर पुढे जाण्याची आणि जागतिक संधींचा लाभ घेण्याची ‘हीच ती वेळ’

वैदिक परंपरा आणि साधना

वैदिक परंपरा आणि साधना भाग-४१

वैदिक परंपरा आणि साधना

ज्ञानगंगोत्रीचा इतिहास

वैदिक परंपरा आणि साधना

वैदिक परंपरा आणि साधना

वैदिक परंपरा आणि साधना : भाग-३६

वैदिक परंपरा आणि साधना - भाग-३४

वैदिक परंपरा आणि साधना भाग-33

वैदिक परंपरा आणि साधना भाग-32

वैदिक परंपरा आणि साधना : भाग ३०

वैदिक परंपरा आणि साधना : भाग-२८

वैदिक परंपरा आणि साधना : भाग-२५

औरंगाबादच्या ‘यशवंत कला महाविद्यालया’त साकारले वज्राकार!

अशी असावी अस्मिता! : हिमंत बिस्वसर्मा देणार गावांना आसामी परंपरेप्रमाणे नावे

वैदिक परंपरा आणि साधना - भाग-२२

Useful Links

Contact Us