जिज्ञासेच्या पाऊलवाटांवरून...

 

 

जेव्हा तुम्ही जीवनासाठी खुले द्वार असता, तेव्हा जीवनही तुमच्यासाठी खुले द्वार होते. तुमच्या जीवनपथावर काय येणार आहे याची जाणीव नसतानाही, तुम्ही अज्ञातात बाहेर पडता. जीवनातील अज्ञात भीतीला कुतूहलात बदलून, आपण स्वतःला शक्यतांच्या अमर्याद प्रवाहासमोर ठेवतो. भीतीला आपल्या जीवनावर राज्य करू देऊ शकतो किंवा कुतूहलापोटी आपण बाळबोध होऊन आपल्या सीमा ओलांडू शकतो. आपल्या आरामदायी वाटणार्‍या क्षेत्रांमधून बाहेर पडू शकतो आणि जीवन आपल्यासमोर जे मांडते, ते स्वीकारू शकतो. तथापि, मोकळ्या मनाने जीवन जगण्याचे तुम्हांला अनेक फायदे मिळतात. मोकळेपणाने जगणे ही आनंदी, मनोरंजक आणि अधिक परिपूर्ण जीवन जगण्याची गुरूकिल्ली आहे.

 

शिकण्याची क्षमता ही शिकण्याच्या इच्छेशी घट्ट नाते सांगते. केवळ बुद्धिमत्ता किंवा साधनांचा पुरवठा यांमुळे, कोणी शहाणे होत नाही. खरी वाढ घडवते ती आतील जिज्ञासा, नवे अनुभव घेण्याची आणि ज्ञान मिळवण्याची तीव्र इच्छा यांमुळेच. जेव्हा तुम्ही आयुष्याप्रति मोकळे राहता, तेव्हा आयुष्य स्वतःला तुमच्यासमोर मोकळे करते. जेव्हा आपण आयुष्याला उघड्या मनाने आणि संवेदनशील हृदयाने सामोरे जातो, तेव्हा आपल्या आजूबाजूचे सारे जग एक जिवंत वर्गच होतो. त्यामध्ये प्रत्येक क्षणी, प्रत्येक गोष्टीत काही ना काही शिकण्यासारखेच असते. विविध आव्हानांना सामोरे जायची संधी मिळू शकते. याचा अर्थ असा की, भीती आता तुमच्या कृतीत प्रमुख घटक नसतो. त्यामुळे बदलासाठी आवश्यक कृती करण्यापासून तुम्हांला कोणी रोखतही नाही.

 

निसर्ग, आपल्या अनंत शहाणपणासह उत्सुकता आणि जाणून घेण्याची ओढ असलेल्यांसाठी, एक शांत पण प्रभावी गुरू आहे. निसर्ग जीवनाचे अद्भुत धडे शिकवतो. ऋतूंचा लयबद्ध प्रवाह आपल्याला बदल आणि क्षणिकतेचे भान दाखवून देतो. खडकांमधून वाट काढणार्‍या नदीचा संयम आणि चिकाटी, एक उत्तम तत्त्व शिकवते. घरटी तयार करणार्‍या पक्ष्यांमध्ये आपण समर्पण, तयारी आणि प्रयत्नांचे सातत्य यांचे दर्शन घेतो. या घटना केवळ निसर्गातीलच नाहीत, त्या आपल्याच जीवनाचे प्रतिबिंब असल्याचे जाणवते, जर आपण त्या दृष्टीने पाहिले तर.

 

 

आपल्यापैकी अनेकजण दैनंदिन आयुष्यातील एकसुरीपणात अडकलेले असतात. आपण रोज सकाळी उठतो, आपली कामे करतो, खाणेपिणे घेतो आणि झोपतो. पुन्हा दुसर्‍या दिवशी सकाळी उठतो, तेच घटनाचक्र पुढे चालवतो. पण खरोखर आपण जगतो का? आपण बघणे विसरतो, थांबून विचार करणे विसरतो आणि आश्चर्य वाटावे, आनंद वाटावा अशा गोष्टींचे कौतुक करणेही विसरतो. या विसरभोळेपणामुळे आपण आयुष्याने दिलेल्या समृद्ध अनुभवांपासून वंचित राहतो.

 

दैनंदिन जीवनातील एकसुरीपणा म्हणजे आपल्या रोजच्या जीवनशैलीत जेव्हा कोणताही बदल, प्रेरणा किंवा आव्हान राहात नाही, तेव्हा निर्माण होणारी कंटाळवाणी, निरस आणि शुष्क भावना होय. तिचा अनुभव आज अनेकजण करतात. आपण जणू ‘ऑटोपायलट मोड’वर जगत आहोत. सकाळी उठणे, कामावर जाणे, जबाबदार्‍या पूर्ण करणे, जेवण घेणे, झोपणे आणि पुन्हा त्याच चक्रात अडकणे. हे सगळे विचार न करता, भावना न जोडता, यांत्रिकपणे घडते. या जीवनशैलीमुळे एक प्रकारची अस्थायी शांतता, विचारांची मरगळ आणि आत्मिक समाधानाचा अभाव जाणवतो.

 

हे लक्षात घ्या की रोजची ठरलेली शिस्त असलेली दिनचर्येने नुकसान होत नाही, ती उपयोगीच असते. पण जेव्हा ती यांत्रिक, कंटाळवाणी आणि ध्येयविहीन होते, तेव्हा ती एकसुरी वाटू लागते. हे जणू डोळे उघडे ठेवून चालत असताना, आजूबाजूचे काहीच न दिसण्यासारखे आहे. नियमित जीवन जगत आहात, तर तुम्ही निश्चितच काहीतरी गमावत आहात.

 

या एकसुरीपणातून बाहेर पडण्यासाठी, फार मोठे बदल आवश्यक नसतात. फक्त दृष्टिकोनात थोडासा बदल, जाणीवपूर्वक निरीक्षण, नवीन काही शिकण्याची तयारी किंवा आत्मचिंतन यांमुळेही जीवन पुन्हा रंगतदार होऊ शकते. या यांत्रिक अवस्थेतून बाहेर पडण्यासाठी, आपल्या भोवतालच्या जगाकडे जाणीवपूर्वक पाहण्याचा प्रयत्न करायला हवा. आकाशातील रंग बघा, पानांची सळसळ ऐका, लोक कसे संवाद साधतात हे बघा, मुले कशी खेळतात ते लक्षात घ्या, प्राणी आपले जीवन कसे जगतात हे पाहा. या सगळ्या गोष्टींत सकारात्मक शिकवण आहे, जर आपण ती पाहण्यास तयार असलो तर.

 

आपला प्रत्येक दिवस, हा नव्याने शिकण्याच्या उद्देशाने सुरू करा. फक्त पुस्तकांमधूनच नाही, तर आपल्या आजूबाजूच्या जिवंत जगातूनही शिकता आले पाहिजे. बदल, आव्हाने आणि नव्या दृष्टिकोनांप्रति मन खुले ठेवा. तुम्हांला भेटलेल्या प्रत्येक व्यक्तीकडून, अनुभवातून, काहीतरी मौल्यवान शिकता येते.

 

आयुष्य ज्ञान लपवत नाही. ते फक्त इतकेच करते की, आपण ते स्वीकारण्यास तयार होईपर्यंत थांबते. जेव्हा तुम्ही तुमच्या दैनंदिन दिनचर्येनुसार रटाळ आयुष्यातून चालता आणि परिचित गोष्टींपासून दूर जाण्यास तयार नसता, तेव्हा तुमचे जीवन एकरेषीय जीवन होते. आतापासून एका आठवड्यात किंवा एका महिन्यात, मला याचा पश्चात्ताप होईल का? जेव्हा तुम्ही स्वतःला असे प्रश्न विचारू लागता, तेव्हा ते तुम्हांला तुमच्या जीवनाचे आणि तुम्ही घेतलेल्या निर्णयांचे पुनर्परीक्षण करण्यास मदत करतात. स्वतः तो जिमचा वर्ग न लावल्याबद्दल तुम्हांला पश्चात्ताप होईल का? त्या संगीताच्या कार्यक्रमाला न गेल्याबद्दल, तुम्हाला नंतर वाईट वाटेल का? हे असे प्रश्न आपल्याला, एका खुल्या अवलोकन करण्याच्या भूमिकेत शिरण्यास मदत करतात.

 

म्हणूनच, तुमच्या आतील जाणून घेण्याची इच्छा जागी करा. जिज्ञासू राहा, नम्र राहा, आयुष्याच्या शिकवणीने आयुष्यभर विद्यार्थी राहा. कारण जीवनातील सर्वांत खोल अर्थ, सर्वांत साध्या गोष्टींच्या निरीक्षणातून मिळतात.