प्रथम मुस्लीम महिला शिक्षिका फातिमा शेख काल्पनिक

 

 

मुंबई : (Fatima Shaikh) आधुनिक काळात स्त्रीशिक्षणासाठी पुढाकार घेणार्‍यांत सावित्रीबाई फुले यांचे नाव अग्रणी आहे. त्यासाठी सर्व समाज कृतज्ञ आहे. सावित्रीबाई आणि जोतिराव यांना यासाठी सहकार्य करणार्‍या अनेकांची नावे ब्रिटिश कागदपत्रांमुळे लोकांना माहीत झाली आहेत.

 

दि. १० ऑक्टोबर १८५६ रोजी सावित्रीबाई फुले यांनी आपण आजारी असल्याबाबत त्याविषयी कळवताना जोतिबा फुले यांना लिहिलेल्या एका पत्रात ’फातिमास त्रास पडत असेल, पण ती कुरकुर करणार नाही’ ही एक ओळ लिहिली आहे. यातून फातिमा कोण, त्या नेमके काय करतात, त्या शिकल्या आहेत की नाही, त्या कुठून आल्या, किती काळ तिथे होत्या, त्यांनी किती मुस्लीम मुलींना शिकण्यासाठी शाळेत आणले याबाबत माहिती उपलब्ध नाही. काही लोकांचे म्हणणे आहे की, या एका ओळीवरून फातिमा यांचे आडनाव शेख होते. ती मुस्लीम समाजातील पहिली स्त्री शिक्षिका असून त्या सावित्रीबाई फुले यांच्याबरोबरीने शाळेत शिकवत होत्या. तसा प्रचार करण्याकरिता कल्पोकल्पित वर्णनानुसार फातिमा शेखचे छायाचित्र रेखाटले. महात्मा जोतिबा फुले आणि क्रांतिज्योती सावित्रीबाई फुले यांचे कर्तृत्व कमी करण्यासाठी जाणीवपूर्वक बनावट पात्राबाबत अभ्यासकांनी मुद्दे उपस्थित केले आहेत. परंतु, गेल्या काही काळापासून सावित्रीबाई फुले यांच्या सहकारी शिक्षिका म्हणून फातिमा शेख हे नाव पुढे येऊ लागले आहे.