जेलीफिशचे आक्रमण

सध्या कोस्टा ब्रावाच्या समुद्रकिनार्‍यावर जेलीफिशच्या डंखापासून सुरक्षित राहण्यासाठी, पर्यटकांना सावधगिरी बाळगण्याचे आवाहन केले जात आहे. या समस्येचे मुख्य कारण हवामानबदल असल्याचे तज्ज्ञ सांगतात. ऊबदार पाणी जेलीफिशच्या पुनरुत्पादनाला प्रोत्साहन देते. त्यामुळे जेलीफिश या प्रदेशात येतात. स्पेनच्या किनार्‍यावर ‘फ्राईड एग्ज’ जेलीफिश आणि ‘बॅरेल’ जेलीफिश या प्रजाती सर्वाधिक आढळतात. या प्रजाती फार धोकादायक नाहीत. मात्र, ‘पोर्तुगीज मॅन ओवार’सारख्या अधिक धोकादायक प्रजातीही आढळून आल्या आहेत. त्यांचे डंख अत्यंत वेदनादायक असून, काही गंभीर आरोग्यसमस्या निर्माण होऊ शकतात. जुलैमध्ये तारागोना येथील दोन किनारे ‘पोर्तुगीज मॅन ओवार’मुळे बंद करण्यात आले.

या प्रजातीचा डंख अत्यंत वेदनादायक असतो, ज्यामुळे किनारपट्टीवर काही गंभीर वैद्यकीय घटनाही घडल्या आहेत. या डंखांसाठी अनेक लोकांना आपत्कालीन उपचारांची आवश्यकता निर्माण झाली. या जेलीफिश आढळण्याच्या ठिकाणांची माहिती एकत्र करणारे एक अ‍ॅप ‘मेडसप’ (जेलीफिश म्हणजे स्पॅनिशमध्ये ‘मेडुसा’) काही नागरिकांनी एकत्र येऊन विकसित केले आहे. या अ‍ॅपच्या माध्यमातून लोक जेलीफिशच्या डंखांचे रेकॉर्ड ठेवू शकतात. हे अ‍ॅप समुद्रकिनार्‍यावर जेलीफिशच्या घनतेची माहिती अपडेट करते. ‘इन्स्टिट्यूट ऑफ मरीन सायन्स’मधील संशोधक या ट्रेंडचा अभ्यास करत आहेत. त्यांच्या नोंदींनुसार जेलीफिश अधिक व्यापकपणे आढळत आहेत. मानवी क्रियाकलाप आणि जास्तीची मासेमारीही जेलीफिशच्या वाढीला हातभार लावत आहेत. नैसर्गिक शिकार्‍यांची संख्या कमी झाल्यामुळे जेलीफिशची संख्या वाढते. कासवे हे जेलीफिशचे मुख्य शिकारी आहेत. याशिवाय, किनारी विकासामुळे पाण्याच्या गुणवत्तेवर प्रभाव पडतो, ज्यामुळे जेलीफिशला अनुकूल वातावरण प्राप्त होते.

संशोधकांच्या टीमने या बदलांचे बारकाईने निरीक्षण सुरू केले आहे. या अभ्यासात पर्यावरणीय बदलांचा इकोसिस्टीमवर कसा परिणाम होईल, हे समजून घेण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. भविष्यात नवीन शिकारी किंवा शिकारी-शिकार यंत्रणांमध्ये बदल होण्याची शक्यता आहे. कोस्टा ब्रावाच्या समुद्रकिनार्‍यांवर जेलीफिशची समस्या वाढत आहे. समुद्राचे तापमान वाढल्यामुळे परिस्थिती अशीच राहण्याची अपेक्षा आहे. रिसॉर्ट ऑपरेटर आणि स्थानिक अधिकारी यातील बदलांशी जुळवून घेण्याचा प्रयत्न करत आहेत. या समस्येवर तत्काळ उपाय नाहीत. अनुकूलन आणि जागरूकता यावर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. समुद्राचे तापमान वाढल्यामुळे लोकांना जेलीफिशबरोबर सहवास साधायला शिकावे लागेल.

कोस्टा ब्रावावर जेलीफिशच्या वाढत्या संकटाचे व्यवस्थापन करत असताना, स्थानिक समुदाय आणि पर्यटकांमध्ये जागरूकतेचा प्रसार महत्त्वाचा ठरतो. रिसॉर्ट्सने जेलीफिशच्या डंखांपासून बचावासाठी अद्ययावत उपाय लागू केले आहेत. याअंतर्गत समुद्रकिनार्‍यांवर चेतावणी चिन्हे, विशेष सुरक्षा उपाय आणि जेलीफिशच्या संभाव्य आक्रमणांबाबत माहिती देणारी क्यूआर कोडयुक्त मार्गदर्शक चिन्हे लावली जात आहेत. स्थानिक प्रशासन आणि संशोधक सतत परिस्थितीवर लक्ष ठेवून आहेत आणि भविष्यातील संभाव्य परिस्थितींचा सामना करण्यासाठी यंत्रणा सुधारत आहेत. या सर्व प्रयत्नांचा उद्देश समुद्रकिनार्‍यांवरील अनुभव सुरक्षित आणि आनंददायक बनवणे हा आहे. जेलीफिशच्या डंखांच्या वाढीमुळे जागरूकताही वाढली असून, शैक्षणिक मोहिमा आणि समुद्रकिनारी चेतावणी वाढत आहेत. स्थानिक सरकारे सुरक्षा उपाय सुधारण्यासाठी काम करत आहेत. स्पेनच्या कोस्टा ब्रावाचे रिसॉर्ट्स जेलीफिशच्या आक्रमणाशी झुंजत आहेत. जेलीफिशची संख्या वाढत असताना, समुद्रकिनारे या बदलांशी जुळवून घेत आहेत.