भारतीयांच्या समरस समाजासाठी...

 

अढांगळे कुटुंब मूळचे सिन्नर, वडांगळी गावचे. खंडेराव अढांगळे आणि प्रमिला अढांगळे यांना चार अपत्ये. त्यापैकी एक ऋषीकेश. खंडेराव हे महेंद्रा कंपनीमध्ये कर्मचारी होते. ते उत्तम कवी. खंडेराव यांची डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांवर अढळ श्रद्धा आणि निष्ठा. ते सिद्धार्थनगर कॉलनीमध्ये समाजबांधवांसाठी हिरिरीने काम करायचे. त्याकाळी चेंबूर परिसरातील गरीब वस्त्यांमध्ये घरोघरी शौचालये नव्हती. आयाबायांना दूर जावे लागे. खंडेराव यांनी महानगरपालिकेच्या मदतीने शौचालये बांधली. त्यावेळी ‘मोकळ्या जागेवर शौचालये का बांधायची,’ असे म्हणत अनेकांनी त्यांना विरोध केला. पण, खंडू पुरून उरले. “आयाबहिणींना असे उघड्यावर बसावे लागते. जीव गेला तरी मी काम पूर्ण करणारच. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी समाजविकासाचा जो मार्ग दाखवला, तो मी सोडणार नाही,” असे त्यांनी विरोधकांना ठणकावून सांगितले. हे सगळे ऋषीकेश यांनी पाहिले होते. त्याकाळी कवी नामदेव ढसाळ अढांगळेंच्या घरी येत असत.

त्यांना लहानपणी मोठे पोलीस अधिकारी व्हावे, असे वाटायचे. दहावीपर्यंत हे स्वप्न कायम होते. मात्र, ते दहावीला असतानाच खंडेराव यांना कंपनीच्या अतिरिक्त कर्मचारी निवृत्ती या योजनेनुसार कामातून निवृत्त व्हावे लागले. त्यामुळे घरात आर्थिक ओढाताण सुरू झाली. त्यामुळे ऋषीकेश यांनी ठरवले की चटकन नोकरी मिळेल, असे शिक्षण घ्यायचे. त्यांनी महाविद्यालयात ‘कॉम्प्युटर टेक्नोलॉजी’ विषय घेऊन शिक्षण सुरू केले. महाविद्यालयात ‘जनकल्याण सहकारी बँके’ने कॅम्पस मुलाखतीद्वारे ‘अ‍ॅप्रेंटिसशिप’साठी उमेदवार निवडले. त्यात ऋषीकेश यांची निवड झाली. ‘अ‍ॅप्रेंटिसशिप’ ते कंत्राटी कामगार असे सात वर्षे त्यांनी बँकेत काम केले. काम करता करताच त्यांनी एम.कॉम.पर्यंतचे शिक्षण पूर्ण केले. काही वर्षांनी ‘जनकल्याण सहकारी बँके’त मॅनेजरपदाच्या नियुक्तीसाठी जाहिरात आली. त्यावेळी तोंडी आणि लेखी परीक्षा देऊन मुलाखत देऊन ऋषीकेश बँकेत मॅनेजर पदावर नियुक्त झाले.

 

या सगळ्या काळात त्यांनी त्यांचे सामाजिक कार्यही सुरू ठेवले. त्यामुळेच कोरोनाकाळात महानगरपालिकेने त्यांना ‘नोडल ऑफिसर’ म्हणूनही नियुक्त केले. दररोज सात हजार अन्न पाकिटे चेंबूरच्या गरजू गरीब वस्तीमध्ये वितरीत करायचे. आरोग्य उपचार सुरक्षा यांसदर्भात लक्ष द्यायचे, हे ते काम. या काळात ऋषीकेश यांच्या आईला कोरोना झाला. त्यामुळे ऋषीकेश यांना कुटुंबासकट क्वारंटाईन व्हावे लागले. 14 दिवस क्वारंटाईन सेंटरमध्ये असताना तिथूनच त्यांनी ‘नोडल ऑफिसर’चे काम पूर्ण केले. त्या 14 दिवसांत त्यांच्या कामामध्ये कोणताही खंड पडला नाही.

कोरोनाकाळातच नाही तर 2005च्या पूरसदृश परिस्थितीमध्ये ऋषीकेश यांनी जीवावर उदार होत बचावकार्य केले. असे हे ऋषीकेश अढांगळे. त्यांचे मत आहे की, ”आपण सगळे भारतीय आहोत. भारताचा समाजाचा विकास हेच आपले ध्येय आहे. त्यासाठी आपसातील जातीय, प्रांतिक, भाषिक दरी दूर करून एकोप्याने भारतीय म्हणून जगले पाहिजे, तशी परिस्थिती निर्माण व्हावी, संवर्धित व्हावी म्हणून काम केले पाहिजे.”

ऋषीकेश अढांगळे यांच्यासारख्या व्यक्ती केवळ चेंबूरसाठीच नव्हे, तर अवघ्या समाजासाठी महत्त्वाच्या आहेत.