सहअस्तित्त्वाचे सुसंवादी मॉडेल

नैऋत्य चीनमधील युनान प्रांत हा तेथील समृद्ध जैवविविधतेसाठी प्रसिद्ध. युनानने नेहमीच जैवविविधतेच्या संरक्षणाला आर्थिक आणि सामाजिक विकासाचा अविभाज्य भाग म्हणून प्राधान्य दिले. तिथे वन्यप्राण्यांमुळे झालेल्या नुकसानीची भरपाई सरकारकडून करण्यात येते. वनस्पती आणि प्राण्यांचे राज्य असलेल्या युनानमध्ये वन्यजीवांमुळे प्रभावित रहिवाशांसाठी अधिक सक्रिय भरपाई प्रणाली लागू केली आहे.

मालमत्तेचे नुकसान कमी करून स्थानिक समुदायांमध्ये वन्यजीव संरक्षणाबद्दल सकारात्मक दृष्टिकोन वाढवणे, हे या हालचालीचे उद्दिष्ट. वन्यजीवांमुळे झालेल्या नुकसानीसाठी नवीन भरपाई उपायांचा मसुदा नुकताच प्रकाशित करण्यात आला. तळागाळातील कर्मचारी आणि वन्यजीव निरीक्षकांनी अभिप्राय गोळा करण्यासाठी आणि स्थानिक लोकांच्या गरजा समजून घेण्यासाठी विविध गावांना भेटी दिल्या.

उदाहरणार्थ, जेव्हा जिआंगचेंग येथील २१ आशियाई हत्तींच्या समूहाने पुएर शहरातील दाशुजियाओ गावात प्रवेश केला, तेव्हा मॉनिटर्सनी तत्काळ ऑनलाईन प्लॅटफॉर्मद्वारे गावकर्‍यांना चेतावणी दिली, आणि त्यांना खबरदारीचे उपाय करण्यात मदत केली. हत्तींनी त्यांच्या अल्प मुक्कामात भाताच्या रोपांचे नुकसान केले असले, तरी सुधारित नुकसान भरपाई दरांमुळे बाधित शेतकर्‍यांना महत्त्वपूर्ण दिलासा मिळाला. जिआंगचेंग काउंटीमधील हत्ती मॉनिटर यांनी पीक नुकसान भरपाईमध्ये भरीव वाढ केली आहे. २०२२ सालापासून पीक नुकसान भरपाईमध्ये ही भरीव वाढ करण्यात आली आहे. पूर्वीची भरपाई फक्त ८०० युआन प्रति म्यू (सुमारे १ हजार, ६०० प्रति हेक्टर) होती, पण आता ती खूप वाढवली आहे. जर पिके परिपक्व झाली, तर पीडित शेतकर्‍यांना आता १ हजार, ५०० युआन प्रति म्यू (सुमारे तीन हजार प्रतिहेक्टर)पेक्षा जास्त नुकसान भरपाई मिळेल.

शेतकर्‍यांना त्यांच्या नुकसानीची वाजवी भरपाई मिळाली, की त्यांना संवर्धनाच्या प्रयत्नांना पाठिंबा देण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. विशेषतः या उद्देशासाठी तयार केलेले मोबाईल अ‍ॅप्लिकेशन तयार करून नुकसान भरपाई प्रक्रिया सुव्यवस्थित करण्यात आली आहे. नुकसानीचे मूल्यांकन केल्यानंतर, एकूण नुकसान भरपाईची रक्कम त्वरित निश्चित केली जाते आणि एका आठवड्यात ग्रामस्थांना दिली जाते. भरपाईचे दावे हाताळण्यात ही कार्यक्षमता आणि पारदर्शकता यामुळे स्थानिक समुदाय आणि वन्यजीव संरक्षण संस्था यांच्यात विश्वास आणि सहकार्य वाढले आहे. ऑक्टोबर २०२१ मध्ये, युनानने स्थानिक वन्यजीवांचे संरक्षण करण्यासाठी युनान स्नब-नोज्ड माकडे, आशियाई हत्ती आणि हिरवे मोर यांसह २० स्थानिक प्रजातींची सुरक्षायादी जारी करून एक नवीन बेंचमार्क सेट केला.

उदाहरणार्थ, 'Chuxiong Yi Autonomous Prefecture' मधील ’Shuangbai County’ने हिरव्या मोरांसाठी संरक्षित क्षेत्र १७ हजार, ५३४ हेक्टरपर्यंत वाढवले आणि अधिवास रेस्टोरेशन प्रकल्प सुरू केले. दि. २१ मे रोजी प्रसिद्ध झालेली ‘२०२४-२०३० युनान जैवविविधता संवर्धन धोरण आणि कृती योजना’, प्रांताच्या भविष्यातील उद्दिष्टांची रुपरेषा दर्शवते. जैवविविधता संवर्धन आणि शाश्वत आर्थिक आणि सामाजिक विकास यांच्यातील समन्वय मजबूत करणे, हे या योजनेचे उद्दिष्ट. संरक्षण उपाय वाढवून आणि हरितवाढीला चालना देऊन, युनान आपल्या अमूल्य नैसर्गिक वारशाचे रक्षण करण्यासाठी एक उदाहरण प्रस्थापित करत आहे. या योजनेचा उद्देश जैवविविधता संवर्धन आणि हरित आर्थिक आणि सामाजिक विकास यांच्यातील सकारात्मक संवाद वाढवणे आहे. जैवविविधता संरक्षण विकास धोरणांमध्ये एकत्रित करून युनान इतर प्रदेशांसाठी एक उदाहरण प्रस्थापित करत आहे.

वन्यजीवांमुळे झालेल्या नुकसानीसाठी सुधारित भरपाई यंत्रणा पर्यावरणीय संरक्षणासह मानवी गरजा संतुलित करण्यासाठी प्रांताची वचनबद्धता दर्शवते. ‘युनान जैवविविधता संरक्षण धोरण आणि कृती योजना २०२४-२०३०’चे प्रकाशन युनानच्या या उद्दिष्टांसाठी दीर्घकालीन वचनबद्धतेला अधोरेखित करते, संवर्धनपद्धतींमध्ये सतत सुधारणा आणि नवकल्पना सुनिश्चित करते. निसर्ग आणि मानवतेच्या सुसंवादी सहअस्तित्त्वाला प्राधान्य देऊन, युनान आपले पर्यावरणीय भविष्य सुरक्षित करत आहे. युनान उदाहरणाद्वारे पुढे जात असल्याने, त्याचे उपक्रम जगभरात शाश्वत विकास आणि पर्यावरणीय समतोल साधण्यासाठी मौल्यवान अंतर्दृष्टी आणि प्रेरणा प्रदान करतात, हे निश्चित!