सावरकरांच्या विचारांचा प्रभाव असल्याने शस्त्रास्त्रांची आवड! - अभय सदावर्ते

 

कोणत्याही कामासमोर अडचणी या असतातच. अनेक आव्हाने येतात. अनुवाद म्हणजे काय, आपण स्वतंत्रपणे काही लिहीत नसतो. हा असा रस्ता आहे, जो कुणीतरी आखून दिलेला आहे. त्या ठरवून दिलेल्या वाटेवरून मार्गक्रमण करायचे आहे, हेच सर्वात जास्त आव्हानात्मक असते. तुम्हाला तुमच्या मनातून आलेल्या गोष्टी लिहायच्या नसतात, तर इतर कुणी मांडलेल्या, सांगितलेल्या त्यांच्याच लेखनशैलीचा बाज राखून पुन्हा मांडायच्या असतात. केवळ भाषा वेगळी. स्वतःचं मत त्यात जराही येणार नाही, याची काळजी घेताना, मूळ लेखकाला काय सांगायचंय, हे सर्वप्रथम आपण समजून घेऊन, या नंतर दुसर्‍या भाषेतून आंजारून सांगायचं असतं. हे आपण सहज कागदावर उतरवू शकत नाही. हे फार कठीण आहे. मी सर्वात पहिले अब्दुल कलाम यांचे पुस्तक अनुवादित केले होते. त्या पुस्तकाचं नाव होत-’इंडिया 2020’ मी सहज म्हणून ते पुस्तक वाचले. मला वाचनाची आवड आहे. घरात वाचनाचे संस्कार झाल्यामुळे, लहानपणीपासूनच मी उत्तम पुस्तके जमवून वाचली आहेत. मला माझ्या एका स्नेहींनी या पुस्तकाबद्दकल सांगितलं होतं. वाचल्यावर एकदा चर्चा करताना पुन्हा म्हणाले, “तुझं मराठी इतकं उत्कृष्ट आहे. तसेच तुझं मराठी वाचन स्वच्छ आहे, तर तू याचा अनुवाद करावा, अशी इच्छा आहे.” मग ते पुस्तक ठेवून गेले आणि त्यानंतर त्याचं पहिलं अनुवादित पुस्तक झालं.

पहिली गोष्ट म्हणजे, प्रत्येकाला इंग्रजी येते आणि त्याला सर्व भाषेत वाचता येते असे नाही. म्हणजे काहींना इंग्रजी भाषा येतेही. परंतु, प्रथम भाषा मराठी असेल किंवा अन्य कोणतीही, तर वाचन मुख्यत्वे आपल्या मातृभाषेतून केले जाते. काही पुस्तके लोकप्रिय होतात, अभिजात भाषेत असतात; पण मला भाषा येत नाही, म्हणून माझी अडचण व्हायला नको, तेव्हा अनुवाद प्रकार महत्त्वाचा आहे, असे मला वाटते. अनुवाद नसल्याने, माझ्या ज्ञानार्जनावर मर्यादा येतायत का? खरं तर महत्त्वाचं काय आहे, तुम्हाला ज्या भाषेत समजेल, त्या भाषेत ज्ञान मिळणे महत्त्वाचे. त्यानंतर प्रत्येकालाच उत्तम इंग्रजी यावे, असा आग्रहसुद्धा नसावा. वाचन पुढेही होत राहणार आहे, तेव्हा अनुवादित पुस्तकांना मोठा ‘स्कोप’ आहे, असं मला वाटतं.