गिधाड संवर्धन आणि संरक्षणासाठी जनजागृतीची गरज

मुंबई : जैवविविधतेत अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावणाऱ्या पण नेहमीच कमी महत्त्व दिल्या जाणाऱ्या गिधाड निसर्गाचे स्वच्छतादुत म्हणुन ओळखले जातात. एकेकाळी मोठ्या संख्येने दिसणारी गिधाडे आता मात्र संख्येने फार कमी झाली आहेत. गिधाडांविषयी जनजागृती करण्यासाठी २ सप्टेंबर हा दिवस साजरा केला जातो.

त्यांच्या संवर्धन आणि संरक्षणासाठी वनविभागासोबतच अनेक संस्था ही कार्य करित आहेत. राज्यात सध्या नाशिक आणि रायगडमध्ये गिधाड संवर्धन क्षेत्र आहेत. नाशिकमधील अंजनेरी इथे २०१७ पासुन असलेल्या गिधाड संवर्धन क्षेत्रामध्ये मुख्यतः भारतीय गिधाडे आणि पांढऱ्या पाठीची गिधाडे वास्तव्यास आहेत. २०१५ च्या गणनेनुसार नाशिकमध्ये १५० भारतीय प्रजातीची गिधाडे तर, ५० पांढऱ्या पाठीची गिधाडे आहेत. गिधाड हा पक्षी जलद गतीने प्रजनन करणारा नसल्यामुळे यांच्या संख्येमध्ये अद्याप मोठा फरक पडलेला नसणार, अशी शक्यता वन्यजीव अभ्यासक व्यक्त करतात. नाशिकच्या अंजनेरीमध्ये गिधाड प्रजनन केंद्र सुरू करण्याबाबतही बीएनएचएस संस्थेने पुढाकार घेतला असुन त्याचे काम सुरू आहे.

- हिमालयीन ग्रीफॉन या गिधाडाच्या प्रजातीच्या हिवाळ्यात २-३ वेळा अंजनेरीमध्ये नोंदी

- युरेशियन ग्रीफॉनची गेल्या हिवाळ्यात (२०२२) भारतातील पहिलीच नोंद, त्याला रिंग करुन मुक्त अधिवासात सोडले गेले.