लिंगा फ्रँका- मिझुहो इंडिया जपान स्टडी सेंटरचा सामायिक भाषेसाठी प्रयत्न

 

 

मुंबई : मिझुहो इंडिया जपान स्टडी सेंटर २१ एप्रिल रोजी ‘क्रिएटिंग अ ग्लोबल लिंगुआ फ्रँका: रोल इन अ कॉमन लँग्वेज आणि ब्रिजिंग द लँग्वेज डिव्हाईड’ या विषयावर वेबिनारचे आयोजन करणार आहे. भाषा ही दोन संस्कृतींना जोडनंतर एक महत्वपूर्ण दुवा असल्याने या दिशेने पावले उचलणे गरजेचे असल्याचे होत असलेल्या चर्चांमधून दिसून यते. नुकतेच इंडियन कौन्सिल फॉर कल्चरल रिलेशन्सने सुद्धा शेजारील देशांसोबत भाषिक दुवा साधण्याचा प्रस्ताव जाहीर केला.

 

यानिमित्ताने आपल्या प्रस्तावाबाबत बोलताना इंडिया जपान स्टडी सेंटरकडून काही गोष्टी स्पष्ट करण्या आल्या. -मजबूत सामंजस्यपूर्ण संबंध तयार करण्यासाठी भाषा हा एक प्रमुख सांस्कृतिक घटक आहे. संस्कृती आणि भाषा इतकी घट्ट गुंफलेली आहेत की एखाद्या समाजाच्या भाषेत प्रवेश केल्याशिवाय त्याची संस्कृती समजू शकते का असा प्रश्न पडतो. लोक त्यांच्या मूळ भाषेत आणि त्यांच्या स्वतःच्या संस्कृतीत ज्यात एकापेक्षा जास्त भाषा समाविष्ट असू शकतात गुंतून राहणे आणि व्यवहार करणे अधिक सोयीस्कर आहे. पण जागतिक अर्थव्यवस्थेत आंतरसांस्कृतिक संवाद स्वीकारला पाहिजे. तथापि, हे पूर्ण करण्यापेक्षा सोपे आहे.

 

इंटरनेटमुळे आंतरसांस्कृतिक संवादातील अंतर भरून काढण्यास मदत होते. इंटरनेट आणि भाषा यांच्यातील संबंध हे धोरणात्मक स्वारस्य आणि शैक्षणिक अभ्यासाचे वाढते क्षेत्र आहे. उदभवणारी कथा ही अशी आहे जिथे भाषा तुमच्या इंटरनेटच्या अनुभवावर खोलवर परिणाम करते. इंटरनेटने आपल्यापैकी प्रत्येकाला, सैद्धांतिकदृष्ट्या, जगाच्या माहितीमध्ये प्रवेश दिला आहे आणि वय, लिंग आणि राष्ट्रीयत्व विचारात न घेता समान विचारांच्या आत्म्यांमध्ये संबंध निर्माण केले आहेत. तरीही, प्रश्न कायम आहेत, जसे की, 'हे खरोखरच समाजांमधील संवादाचे अंतर कमी करू शकते का? आजच्या डिजिटल जगात, इंग्रजीची जागा घेऊन जगासाठी एक नवीन भाषा तयार करण्यात मदत होऊ शकते का?’

 

‘इंटरनेट यंत्रांना जोडत नाही, ते माणसे जोडते’ असे प्रसिद्ध आहे. ऑनलाइन मानवी संबंध निर्माण करण्यासाठी भाषा महत्त्वाची आहे. जेव्हा जेव्हा राजकीय, आर्थिक आणि सांस्कृतिक जागेसाठी एकापेक्षा जास्त भाषा (किंवा बोली) स्पर्धा करतात तेव्हा संघर्ष होणे निश्चितच असते. स्पर्धात्मक भाषांची संख्या जितकी जास्त असेल तितकी ही भाषा राजकीय संघर्षाचे स्रोत बनण्याची शक्यता जास्त असते. मूळ प्रश्न असा आहे की: इंटरनेट भाषेतील फूट कमी करण्याची भूमिका घेऊ शकते आणि त्याद्वारे जगासाठी एक लिंगुआ फ्रँका किंवा सामान्य भाषा तयार करू शकते का? अशा अनेक मुद्द्यांवर चर्चा होणार आहे.