गणित ‘क्रेडिट स्कोअर’चे...

भारतात सर्वात आशादायक कर्ज श्रेणींपैकी एक म्हणजे गृहकर्ज. ‘CRIF हाऊ इंडिया लेंड्स २०२१’ अहवालाने पुष्टी दिली आहे की, आर्थिक वर्ष २०१७ ते आर्थिक वर्ष २०२१ पर्यंत एकूण गृहकर्जांच्या ‘ओरिजिनेशन्स’मध्येे मूल्यांकनानुसार ३२ टक्क्यांची आणि आकारमानानुसार १५ टक्क्यांनी वाढ झाली. तसेच परवडणार्‍या गृहकर्जांच्या ‘ओरिजिनेशन्स’मध्ये मूल्यांनुसार १७ टक्क्यांनी आणि आकारमानानुसार सहा टक्क्यांची वाढ झाली. त्यामुळे हे गृहकर्ज मिळवण्याकरिता तुमचा ‘क्रेडिट स्कोअर’ चांगला असणेही तितकेच गरजेचे. तेव्हा, नेमका हा ‘क्रेडिट स्कोअर’ सुधारण्याचे चार मार्ग कोणते, त्याची माहिती करुन घेऊया.

देय तारखांना किंवा त्यापूर्वी नियमित ‘पेमेंट’ची खात्री करा. कारण, तुमचा परतफेड ’रेकॉर्ड’ तुमचा ’क्रेडिट स्कोअर’ ठरवतो. उशिरा किंवा चुकलेली देयके तुमच्या ‘क्रेडिट स्कोअर’वर नकारात्मक परिणाम करू शकतात. म्हणून, नियमित पेमेंटचा चांगला ‘ट्रॅक रेकॉर्ड’ ठेवणे उचित आहे. कारण, ते एखाद्याच्या ठोस परतफेड क्षमतेचे संकेत म्हणून काम करते.

अधिकाधिक ‘क्रेडिट कार्ड्स’ बाळगू नका किंवा ‘क्रेडिट कार्ड’वर अधिकाधिक खर्चही करू नका. तुम्ही तुमच्या ‘क्रेडिट कार्ड’वर वारंवार जास्त खर्च करता तेव्हा त्याचा तुमच्या ‘क्रेडिट स्कोअर’वर नकारात्मक परिणाम होण्याची शक्यता असते. तसेच, तुमची बिले वेळेवर भरण्याची खात्री घ्या.

सुरक्षित आणि असुरक्षित कर्जांचे संयोजन तुमचा ‘क्रेडिट स्कोअर’ वाढविण्यात मदत करेल. यामधून निदर्शनास येते की, कर्जदार म्हणून तुम्ही विविध प्रकारचे कर्ज हाताळण्यास सक्षम आहात.

अनपेक्षितपणे चुकलेले पेमेंट्स, तुम्हाला चुकीच्या पद्धतीने नियुक्त केलेले कर्ज व कार्ड, ओळखीबाबत फसवणूक किंवा अज्ञात व्यवहार शोधण्यासाठी त्याचे वारंवार निरीक्षण करा. ही उत्तम आर्थिक सवय तुम्हाला वेळेत सुधारात्मक कारवाई करण्यास सक्षम करेल. असे केल्याने, तुम्हाला तुमच्या ‘क्रेडिट’ अहवालातील विसंगतींचीदेखील जाणीव होईल आणि विहित प्रक्रियांचे पालन करून त्यांचे निराकरण करू शकता.

‘क्रेडिट स्कोअर्स’बाबत अनेक गैरसमज आहेत, ज्यासाठी बहुतांश करून निष्काळजीपणा किंवा जागरूकतेचा अभाव ही कारणे आहेत. यापैकी काही गैरसमज खालीलप्रमाणे:‘क्रेडिट स्कोअर’ फक्त बँका आणि वित्तीय संस्थांकरिता आवश्यक आहे. ‘क्रेडिट स्कोअर’ बँका आणि वित्तीय संस्थांना आवश्यक असण्यासोबत विमा कंपन्या, दूरसंचार व ‘युटिलिटी’ कंपन्या आणि काही प्रकरणांमध्ये, संभाव्य नियोक्तेदेखील एखाद्या व्यक्तीच्या आर्थिक स्थितीचे मूल्यांकन करण्यासाठी ‘क्रेडिट स्कोअर’चा वापर करतात.

नियमितपणे ‘क्रेडिट रिपोर्ट’ तपासल्याने ‘स्कोअर’ कमी होऊ शकतो. तुमचा ’क्रेडिट रिपोर्ट’ तपासणे ही एक ‘सॉफ्ट’ चौकशी मानली जाते आणि त्यामुळे तुमच्या ’क्रेडिट स्कोअर’वर कोणत्याही प्रकारे परिणाम होत नाही. आर्थिक स्थितीचा मागोवा घेण्यासाठी तुम्ही तुमच्या ‘क्रेडिट’ अहवालाचे नियमितपणे निरीक्षण केले पाहिजे. ‘रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया’ (आरबीआय) द्वारे अनिवार्य केलेल्या प्रत्येक ‘क्रेडिट ब्युरो’कडून ग्राहकांना प्रतिवर्ष एक विनामूल्य ‘क्रेडिट’ अहवाल मिळण्याचा हक्क आहे.

उत्पन्नाचा ‘क्रेडिट स्कोअर’वर परिणाम होतो. सर्वसाधारणपणे, तुमची ‘क्रेडिट’ मर्यादा फक्त तुमच्या उत्पन्नावरून ठरवली जात नाही आणि जास्त पगार म्हणजे जास्त ’क्रेडिट’ मर्यादा, असा अर्थदेखील होत नाही. तुमचे उत्पन्न तुमच्या ‘क्रेडिट’ अहवालात नोंदवलेले नसल्यामुळे तुमच्या ‘क्रेडिट स्कोअर’वर त्याचा कोणताही परिणाम होत नाही. त्यामुळे तुमचे उत्पन्न किती हे महत्त्वाचे नाही.वर सांगण्यात आलेल्या पायर्‍यांचे पालन करत उत्तम ‘क्रेडिट हिस्ट्री’ राखण्याची खात्री घ्यावी आणि तुमचा ‘क्रेडिट स्कोअर’ वाढवा. प्रबळ ‘क्रेडिट हिस्ट्री’ आणि उत्तम ‘क्रेडिट स्कोअर’ तुम्हाला गृहकर्ज प्रदात्याकडून काही अनुकूल अटींसह गृहकर्जासाठी सहज पात्र ठरवू शकतात.

-

- सुभरांगशू चट्टोपाध्याय, संचालक व्यवसाय विकास, CRIF हाय मार्क