दक्षिण कोरियाही ‘क्वाड’मध्ये!

 

 

 

 

 

 

 

 

कोरियन द्वीपकल्पातील एकमेकांच्या सीमा परस्परांना भिडलेल्या पण, एकाच देशाचे दोन तुकडे झालेल्या उत्तर कोरिया आणि दक्षिण कोरिया या दोन्ही देशांत विसंगती आहे. नुकतीच दक्षिण कोरियात लोकशाही पद्धतीने निवडणूक पार पडली आणि तिथे नवे अध्यक्ष सत्तेवर आले. यूं सुक-योल त्यांचे नाव. १० मे रोजी त्यांनी दक्षिण कोरियाच्या अध्यक्षपदाचा कारभार हाती घेतला. पण, आतापर्यंत दक्षिण कोरियाची ओळख नेमस्त देश अशी होती, ती बदलण्याच्या तयारीनेच यूं सुक-योल सत्तेवर आल्याचे त्यांच्या वक्तव्यांतून दिसून येते.

 

 

 

दक्षिण कोरियाच्या राजकारणात आमूलाग्र परिवर्तन आल्याचे यूं सुक-योल यांच्या सत्तारोहणाने स्पष्ट झाले आहे. यूं सुक-योल कन्झर्व्हेटिव्ह पक्षाचे आहेत. दक्षिणपंथी राजकारण करणारा विद्यमान सत्ताधारी पक्ष उत्तर कोरिया आणि चीनविरोधात कठोर धोरण अवलंबणारा आहे. याच कारणाने दक्षिण कोरियाचे अध्यक्ष यूं सुक-योल ‘क्वाड’मध्ये सहभागी होण्याचा विचार करत आहे. दक्षिण कोरिया आशियातील महत्त्वाचा आणि शक्तिशाली देश आहे. उत्तर कोरियाबरोबर दक्षिण कोरियाचे अनेक वर्षांपासून हाडवैर आहे. उत्तर कोरियाबरोबरील वादामुळे दक्षिण कोरियाचे मुत्सद्देगिरीच्या दृष्टिकोनातून जागतिक राजकारण वैशिष्ट्यपूर्ण स्थान निर्माण झाले आहे. याव्यतिरिक्त आपली उन्नत तंत्रज्ञानात्मक क्षमता आणि उन्नत अर्थव्यवस्था तथा मजबूत संरक्षणविषयक साहित्य उत्पादनामुळे दक्षिण कोरिया अतिशय महत्त्वाचा आहे.

 

 

 

आतापर्यंत दक्षिण कोरियाने उत्तर कोरियासह चीनविरोधात एका बचावात्मक धोरणानुसार वाटचाल केली. पण, आता दक्षिण कोरियाच्या इतिहासात प्रथमच एखादा अध्यक्ष चीन आणि उत्तर कोरियाविरोधात कठोर धोरण आखण्याची विधाने करत आहे. आपल्या निवडणूक प्रचार मोहिमेवेळीही विद्यमान अद्यक्ष यूं सुक-योल उत्तर कोरियाला धडा शिकवण्याची भाषा करत होते. तसेच, “मी निवडून आल्यास अमेरिका आणि जपानबरोबरील संबंध सुधारण्याला आपले प्राधान्य असेल,” असेही ते प्रचारात म्हणत होते. तसेच, चीनबरोबरील संबंध द्विपक्षीय आदर व सन्मानाच्या आधारावरच चालतील, असे ते म्हणाले होते. सोबतच आमंत्रण मिळाल्यास आपण ‘क्वाड’मध्ये सहभागी व्हायला तयार आहोत, अशी इच्छाही त्यांनी व्यक्त केली आहे.

 

 

 

दरम्यान, दक्षिण कोरियाने ‘क्वाड’मध्ये सामील होण्याची इच्छा व्यक्त केल्यानंतर चीनने मात्र रडारड सुरू केली आहे. चीन सरकारचे मुखपत्र ‘ग्लोबल टाईम्स’ने दक्षिण कोरियाच्या ‘क्वाड’मध्ये सामील होण्याच्या विधानावर संपादकीयच लिहिले आहे. दक्षिण कोरिया ‘क्वाड’मध्ये सहभागी झाल्यास, तो ‘क्वाड’ गटातील देशांच्या हातचे प्यादे होईल, असे चीनने म्हटले आहे. चीनच्या या शब्दांतून आणि दक्षिण कोरियाच्या ‘क्वाड’मध्ये सहभागी होण्याच्या इच्छेतून चीन-अमेरिकेतील शीतयुद्धात दक्षिण कोरिया सक्रिय भूमिका निभावण्यासाठी तयार आहे, हे दिसून येते. अर्थात, त्यासाठी दक्षिण कोरियाला अमेरिकेच्या पाठिंब्याचीही आवश्यकता असणारच. दक्षिण कोरियाच्या धोरणबदलाचा थेट परिणाम चीनच्या भूमिकेवर पडत आहे. दक्षिण कोरियाने ‘क्वाड’मध्ये सामील होण्याचे विधान केल्यानंतर लगेचच चीनचे उपाध्यक्ष दक्षिण कोरियाच्या दौर्‍यावर गेले.

 

 

 

‘क्वाड’मधील अमेरिका आणि भारताबरोबर दक्षिण कोरियाचे आधीपासूनच लष्करी संबंध आहेत. भारत दक्षिण कोरियाकडून रणगाड्यासारखी संरक्षण उत्पादनेही खरेदी करतो. दोन्ही देशांतील आर्थिक संबंधही बळकट आहेत. कोरियाच्या अनेक मोबाईल, ऑटोमोबाईल व अन्य क्षेत्रातल्या कंपन्या भारतात कार्यरत आहेत, अशा स्थितीत दक्षिण कोरियाचे ‘क्वाड’मधील आगमन भारतासाठीही चांगले ठरू शकते. मात्र, ‘क्वाड’ची स्थापना वेगळ्या उद्देशाने झालेली असून, दक्षिण कोरिया ‘क्वाड’मध्ये आल्यास ‘क्वाड’ उत्तर कोरिया केंद्रित व्हायला नको, याची खबरदारी बाळगली पाहिजे. ‘क्वाड’चा मूळ उद्देश चिनी विस्तारवाद रोखण्याचा आहे. पण, दक्षिण कोरिया आणि उत्तर कोरियातील शत्रुत्व ‘क्वाड’ला मूळ उद्देशापासून दूर नेऊ शकते. त्यामुळे द. कोरियाने भारताच्या पावलावर पाऊल ठेवावे, भारत ‘क्वाड’चा उपयोग पाकिस्तानविरोधासाठी करत नाही. अशाप्रकारे दक्षिण कोरियानेही उत्तर कोरियाबरोबरील संघर्ष ‘क्वाड’व्यतिरिक्त सोडवला पाहिजे. तेच ‘क्वाड’साठी हितकारक ठरेल.