वय लहान, कर्तृत्व महान!

 

अश्विनी आढाव यांचा जन्म अहमदनगर जिल्ह्यातील शेवगाव तालुक्यातला. घरची गरिबी, त्यातच लहानपणीच वडिलांचे छत्र हरपलेले. त्यानंतरही जिद्दीने शिक्षण पूर्ण करता करताच त्यांनी नाशिकमध्ये परिचारिका अभ्यासक्रमासाठी महाविद्यालयात प्रवेश घेतला. त्याच दरम्यान परिचारिकेचे काम करत असल्याने अश्विनी आढाव यांचा दररोजच वेगवेगळ्या प्रकारच्या रुग्णांशी संपर्क यायचा. अंथरुणावरील, स्वतःच्या हाताने कसलेही काम करू न शकणारे कित्येक रुग्ण दिवसभर रुग्णालयात एकेकटे असायचे. त्यावेळी अश्विनी आढाव यांच्या मनात विचार आला की, या रुग्णांचे कोणी जवळचे नाहीत का, कोणी घरातले त्यांच्यासाठी थांबत नाहीत का? अर्थातच, संबंधित रुग्णांच्या कुटुंबीयांना वैयक्तिक, सांसारिक, व्यावहारिक जबाबदार्‍यांमुळे रुग्णालयात थांबता येत नसेल.

पण, मग आपणच अशा रुग्णांसाठी पुढाकार घेऊन आधार दिला तर? या विचारातूनच अश्विनी आढाव यांनी इगतपुरी येथे ‘सुखाश्रेय वृद्धाश्रमा’ची सुरुवात केली. पण, त्यांना ना कुटुंबाकडून पाठिंबा मिळाला ना सहकार्य. कुटुंबीयांनी त्यांच्या या कल्पनेला सातत्याने विरोधच केला. पण, तरीही अश्विनी आढाव यांनी आपला मार्ग सोडला नाही, रुग्ण आणि बेवारस आजी-आजोबाच त्यांचे कुटुंब झाले.

दरम्यान, सध्या ‘सुखाश्रेय वृद्धाश्रमा’चे संपूर्ण काम नाशिक शहरातून चालते. प्रारंभी त्यांच्या वृद्धाश्रमात एक आजी होत्या, जवळपास दोन महिन्यांपर्यंत अश्विनी आढाव यांनी त्यांचा सांभाळ केला. पण, नंतर मात्र रुग्णांची संख्या वाढत गेली. त्या रुग्णांच्या अंघोळीपासून वेणी-फणी, कपडे घालणे, जेवण, ‘डायपर’ बदलण्यासारखी कामे अश्विनी आढाव स्वतःच करू लागल्या. कारण, सर्वच रुग्ण अंथरुणाला खिळलेले, स्वतः काही करु न शकणारे होते. रुग्णांना सांभाळतानाच समाजात रस्त्यावर, चौकात, बाजारात कुठेही बेवारस स्थितीत आढळणार्‍या वृद्धांचा प्रश्नही समोर आला. त्यावेळी अश्विनी आढाव यांनी त्यांनाही सांभाळण्याचा निर्णय घेतला. आज ‘सुखाश्रेय वृद्धाश्रमा’त १७ रुग्ण आणि बेवारस व्यक्तींची काळजी घेतली जाते. स्वतःच्या संसाराची स्वप्न पडतात, त्या इवल्याशा वयात अश्विनी आढाव इतक्या जणांचा सांभाळ करतात, हे कौतुकास्पदच! इथे सोळाया वर्षी ज्ञानेश्वरी लिहिलेल्या, १6व्या वर्षी स्वराज्याची शपथ घेणार्‍या शिवरायांची आठवण आल्याशिवाय राहत नाही. अश्विनी आढाव ही महाराष्ट्रकन्या आज त्यांच्याच विचारांवर चालत असल्याचे दिसून येते.

दरम्यान, आश्रमात रुग्ण वा बेवारस व्यक्ती कशाप्रकारे येतात? तर बर्‍याचदा एखाद्या घरातील मुलगा वा मुलगी आपल्या आई-वडिलांना ‘सुखाश्रेय वृद्धाश्रमा’त दाखल करण्यासाठी संपर्क साधतात. त्यात पक्षाघात झालेले रुग्ण व इतर व्याधीग्रस्त असतात. त्या रुग्णांच्या दैनंदिन गरजांसाठी, गोळ्या-औषधांसाठी संबंधित मुलगा वा मुलगी दर महिन्याला साधारण चार ते पाच हजारांपर्यंत पैसे देतात. ज्यांना मुलगा-मुलगी कोणीही नाही, त्या रुग्णांचा, बेवारस आजी-आजोबांचा मुद्दा वेगळा आहे. त्यांचा ठावठिकाणा बर्‍याचदा समाज माध्यमांतून वा कोणीतरी थेट आश्रमाला दूरध्वनीद्वारे संपर्क केल्याने समजतो. पण त्यांना थेट आश्रमात आणता येत नाही, तर त्यासाठी संबंधित ठिकाणच्या पोलीस ठाण्यात आश्रमाचा ‘फॉर्म’ भरून द्यावा लागतो, व्यक्ती बेवारस असल्याचे सांगावे लागते, व्यक्तीचा सांभाळ करण्यासाठी आश्रमात घेऊन जात असल्याचे नमूद करावे लागते. त्यानंतर संबंधित बेवारस व्यक्तीला ‘सुखाश्रेय’चा आसरा मिळतो.

‘सुखाश्रेय वृद्धाश्रम’ असल्याने इथे वृद्ध व्यक्ती, आजी-आजोबाच असतात. जन्माला आला तो मृत्यू पावणार, हे अंतिम सत्य आहे अन् अशा रुग्ण वा आजी-आजोबांचे अंतिम संस्कारही ‘सुखाश्रेय वृद्धाश्रमा’द्वारे केले जातात, त्यात अश्विनी आढाव स्वतः भाग घेतात, स्मशानभूमीत जाऊन वारसाची भूमिका पार पाडतात. त्यांनी आतापर्यंत ‘सुखाश्रेय वृद्धाश्रमा’तील सहा-सात जणांचा अंत्यविधी केला आहे.

तो समाजाकडून मिळणार्‍या देणगीद्वारे भागवण्याचा प्रयत्न केला जातो, पण ते पुरेसे ठरत नाही. आश्रमाला ‘८० जी’ प्रमाणपत्र मिळालेले नसल्याने देणगीदारही मोठ्या प्रमाणावर देणगी देत नाहीत, सरकारी अनुदानही मिळत नाही. वाढदिवस, वर्षश्राद्ध, विवाहासारख्या प्रसंगी कोणी अन्न-धान्य, कपडे, खाऊच्या वस्तू वगैरे देतात. पण, बाकीचा खर्च अश्विनी आढाव यांनाच कसातरी उचलावा लागतो. त्यातच सध्याचा आश्रम भाड्याच्या जागेत असल्याने त्याचे भाडेही द्यावे लागते. तरीही अश्विनी आढाव आपले सेवाव्रत निष्ठेने निभावत आहेत. भविष्यात बेवारस आजी-आजोबांसाठी आश्रमाकडे स्वतःची जागा असावी, त्या ठिकाणी स्वतःची आश्रमाची इमारत बांधावी, असे त्यांचे स्वप्न आहे. त्यासाठी अश्विनी आढाव यांना शक्ती मिळो आणि त्यांच्या माध्यमातून गंभीर व्याधीग्रस्त, बेवारस आजी-आजोबांना कायमचा निवारा मिळो, ही सदिच्छा!