पालींच्या तीन नवीन प्रजाती शोधण्यात संशोधकांना यश

 

 

 

 

मुंबई : पालींच्या काही दुर्मिळ प्रजातींचा नव्याने शोध लागला आहे. शरीरावर उंचवटे, गोल बुबुळ आणि भरपूर खवले असणाऱ्या पालींच्या दुर्मिळ प्रजाती शोधण्यात संशोधकांना यश आले आहे. ठाकरे वाईल्डलाईफ फाऊंडेशनच्या तेजस ठाकरे, अक्षय खांडेकर आणि इशान अगरवाल यांनी अशा तीन दुर्मिळ पालींचा शोध लावला आहे. जर्मनीमधून प्रकाशित होणाऱ्या ‘व्हर्टब्रेट झुलॉजी’ या आंतरराष्ट्रीय संशोधन पत्रिकेत त्यांचा यासंबंधीतील शोध निबंध प्रकाशित झाला आहे.

 

नव्याने शोध लागलेल्या पालींच्या या तिन्ही प्रजाती ‘गोल बुबुळा’या जातीमधील असून निमास्पिस टायग्रीस, निमास्पिस सक्लेशपुरेनसिस आणि निमास्पिस विजयाई या जातीच्या पालींचा यात समावेश आहे. या जातीमधील पालींच्या प्रजाती या भारतासह श्रीलंका, म्यानमार, थायलंड, सुमात्रा आणि त्याच्या जवळपासच्या बेटांवर आढळतात. जगभरात पालींच्या १०० हून अधिक प्रजाती आढळून येत असून आत्तापर्यंत भारतातच तब्बल ६८ प्रजातींची नोंद करण्यात आली आहे. शरीरशास्त्र आणि जनुकीय विश्लेषणाच्या आधारावर या तिन्ही पाली वेगळ्या असल्याची पुष्टी तज्ज्ञांनी केली आहे. त्यानंतर सोमवारी (ता. ७) ‘व्हर्टब्रेट झुलॉजी’ पत्रिकेतून हा शोध निबंध प्रकाशित करण्यात आला. यासंबंधीतील माहिती संशोधक तेजस ठाकरे यांनी आपल्या सोशल मीडियावरून काही छायाचित्रे प्रसारित करून दिली.

 

नव्याने शोधण्यात आलेल्या तीन पालींपैकी ‘निमास्पिस टायग्रीस’ प्रजाती ‘मैसुरेंसिस’ या गटातील आहे. जून २०१९ मध्ये कर्नाटकातील चिकबल्लापूर जिल्ह्यातील कैवारा या ठिकाणी ही प्रजाती आढळून आली. वाघासारखी पट्टेदार रचना या प्रजातीच्या नरांमध्ये दिसून आल्यामुळे या प्रजातीचे नामकरण ‘निमास्पिस टायग्रीस’ असे करण्यात आले. ही प्रजाती झुडपी प्रकारच्या जंगलामध्ये ग्रॅनाईटच्या खडकावर समुद्रसपाटीपासून साधारण ९१० मीटर उंचीवर आढळून आल्याची माहिती संशोधक अक्षय खांडेकर यांनी दिली.

 

‘निमास्पिस सक्लेशपुरेनसिस’ हि प्रजाती ‘गोवाएनसिस’ या गटातील असून हस्सन जिल्ह्यातील सक्लेशपूर या गावात जून २०१९ मध्ये आढळली. पालीचे नाव या हे गावाच्याच नावावरून ‘निमास्पिस सक्लेशपुरेनसिस’ असे ठेवण्यात आले. ही प्रजाती अर्धसदाहरित या जंगलामध्ये नदीच्या काठाने, झाडाच्या खोडांवर आणि घरांच्या भिंतीवर समुद्रसपाटीपासून साधारण ८५० मीटर उंचीवर ही पाल आढळून आली.

 

या पालींपैकी तिसरी प्रजाती ही डिसेंबर २०२१ मध्ये कोडागू जिल्ह्यात आढळून आली. ती 'गोवाएनसिस' या गटामधील असून या पालीचे नाव हे ‘निमास्पिस विजयाई’ असे आहे. पहिल्या भारतीय सरीसृप महिला संशोधिका जे. विजया यांनी कासवांवर केलेल्या संशोधन कार्याचा गौरव म्हणून ‘निमास्पिस विजयाई’ हे नाव या पालीला देण्यात आल्याची माहिती संशोधकांनी दिली. कॉफीच्या मळ्यांनी वेधल्या असणाऱ्या घरांच्या भिंतींवर समुद्रसपाटीपासून साधारण १२५० मीटर उंचीवर ही प्रजाती आढळून आली.

 

नव्याने शोध लागलेल्या पालीच्या या तिन्ही प्रजाती या शरीरावरील उंचवट्यांची संख्या, रंग आणि पायांवरील ग्रंथींची व त्यामधील विनाग्रंथी खवल्यांची संख्या, तसेच इतर शारीरिक वैशिष्ट्ये आणि जनुकीय विश्लेषणाच्या आधारावर नवीन असल्याचे सिद्ध झाले असून तज्ज्ञांनीही याची पुष्टी केली आहे. या नव्या संशोधनामुळे भारतातील गोल बुबुळा या जातीच्या पालींची संख्या ही आता ७१ वर गेली आहे. मात्र भारतात अजूनही नवीन प्रजातींचा शोध लागत असून पाली, सरपटनारे प्राणी आणि एकूणच पर्यावरणीय अभ्यासाच्या दृष्टीने फारसे काम झालेले नसल्याचे सिद्ध होते, असे तिन्ही संशोधकांनी सांगितले.