प्राप्तिकर बचतीचे गुंतवणूक मार्ग

 

 

प्रत्येक गुंतवणुकीतून मिळणारा परतावा, सुरक्षितता, लवचिकता, गरज भासल्यास किंवा आकस्मिक परिस्थिती निर्माण झाल्यास चटकन पैसे परत मिळतील का? मूल्य, पारदर्शकता, गुंतवणुकीची सहजता व वाचणारा प्राप्तिकर या सर्व बाबींचा विचार या लेखात केला आहे.या सर्व गुंतवणुकीत वरील बाबींचा विचार करता, ‘इक्विटी संलग्न बचत योजना’ (इक्विटी लिंक्ड सेव्हिग्ंज स्कीम-ईएलएसएस) पहिल्या क्रमांकावर आहे. यानंतर ‘नॅशनल पेन्शन सिस्टीम’ व अल्पबचत योजनांचा क्रम लागतो. ‘युलिप’ (युनिट लिंक्ड पॉलिसी) मधील गुंतवणूक करमुक्त असली, तरी ही गुुंतवणूक लवचिक नसल्यामुळे गुंतवणूक पर्यायात हिचा क्रम मागे जातो. गुंतवणुकीच्या दृष्टीने जीवन विमा पॉलिसी घेणे, हे तर पूर्णत: चुकीचे ठरू शकते. कोणतीही जीवन विमा पॉलिसी जर विमाधारक त्या पॉलिसीच्या मुदतीपर्यंत जीवंत राहिला, तर चार ते पाच टक्क्यांपेक्षा जास्त परतावा देत नाही. त्यामुळे प्राप्तिकर वाचविण्यासाठी गुंतवणूक करताना, ‘जीवन विमा पॉलिसीतील गुंतवणुकीला सर्वात कमी प्राधान्य द्या.

 

 

 

 

 

 

गेली पाच वर्षे या गुंतवणूक पर्यायात १६.५ टक्के परतावा मिळाला आहे. या गुंतवणुकीत इतर गुंतवणूक पर्यायांच्या तुलनेत ‘लॉक-इन पीरिएड’ कमी आहे. म्हणून सर्व गुंतवणूक या एकाच पर्यायात करू नये. ते जोखमीचे ठरू शकते. ‘इक्विटी फंडा’तून एक लाख रुपयांहून अधिक दीर्घ मुदतीचा ‘कॅपिटल गेन’ झाला, तर हा ‘गेन’ करपात्र ठरविण्यात आला आहे. यात जमा होणारा निधी कुठेे गुंतविला जातो, याबाबतची पारदर्शकता असते. या योजनेतून गुंतवणूकदराला कधीही बाहेर पडता येऊ शकते. शेअर बाजार हा अनिश्चित असतो. कधी वर, तर कधी खाली ही एक या गुंतवणुकीतील जोखीम ठरू शकते.यात ‘इन्व्हेस्टिंग पोर्टल’मधून ‘ऑनलाईन’ गुंतवणूकही करता येते. काही ‘ईएलएसएस फंड्स’ लघु व मध्यम आकाराच्या कंपन्यांच्या शेअरमध्ये गुंतवणूक करतात, तर काही मोठ्या कंपन्यांत गुंतवणूक करतात.

 

 

 

 

या योजनेतील गुंतवणूकदारांना गेल्या पाच वर्षांत ८.११ टक्के दराने परतावा मिळाला, ही ‘इन्व्हेस्टमेंट’ प्रणाली गुंतवणूक योजना आहे. यात गुंतविलेल्या रकमेपैकी सेवानिवृत्तीच्या वेळी मिळणारी ६० टक्के रक्कम करमुक्त असते. या गुंतवणुकीत वयाच्या ७०व्या वर्षांपर्यंत राहता येते. भविष्यात सेवानिवृत्तीनंतरच्या काळात आर्थिक स्वावलंब असण्यासाठी या योजनेचा विचार करुन प्राप्तिकरात सवलतही मिळवावी. यात केलेली दीड लाख रुपयांपर्यंतची गुंतवणूक प्राप्तिकर कायद्याच्या ‘कलम ८० सी’ अन्वये करसवलतीस पात्र आहे. याशिवाय प्राप्तिकर कायद्याच्या ‘कलम ८० सीसीडी १ बी’ अन्वये अतिरिक्त ५० हजार रुपयांची रक्कम करसवलतीस पात्र आहे. जर कंपनीचा मालक किंवा व्यवस्थापन नोकरदाराच्या मूळ पगारातून दहा टक्के रक्कम या योजनेत गुंतवत असाल, तरीही करसवलत मिळते. यात जमा होणारा निधी ‘इक्विटी फंड्स’मध्ये गुंतविला जातो. या गेल्या तीन वर्षांत १६.६५ टक्के व पाच वर्षांत १६.८२ टक्के परतावा मिळाला. ‘कॉर्पोरेट बॉण्ड’मध्ये अनुक्रमे ९.९८ व ८.६२ टक्के परतावा मिळाला. ‘गिल्ट फंड’मध्ये ९.५२ व ८.३५ टक्के परतावा मिळाला, तर अन्य ‘इन्व्हेस्टमेंट फंडा’तून ८.५६ व ७.२८ टक्के परतावा मिळाला.

 

 

 

जानेवारी २०२२ ते मार्च २०२२ या कालवधीमध्ये या योजनेतील गुंतवणूकदारांना ७.४ टक्के दराने व्याज मिळणार आहे. वरिष्ठ नागरिकांना कर वाचविण्यासाठी ही चांगली गुंतवणूक योजना असून यातून मिळणारे पाच हजार रुपयांपर्यंतचे व्याज तरी करमुक्त आहे.हे खाते टपाल खात्यामध्ये किंवा काही बँकांच्या काही खात्यांमध्ये उघडता येते. शक्यतो खाते बँकेत उघडावे म्हणजे व्यवहार करणे सुलभ होते. ‘पीपीएफ’पेक्षा या योजनेत जास्त व्याज मिळते. बँकांकडेही कर वाचविण्यासाठी पाच वर्षे मुदतीच्या मुदत ठेव योजना आहेत, पण यात व्याज कमी मिळते. प्रत्येकाला या योजनेत फक्त १५ लाख रुपयांपर्यंतच गुंतवणूक करता येते. ऐच्छिक सेवानिवृत्तीधारकांना ५८ वर्षांवर यात गुंतवणूक करता येते. इतरांना मात्र ६० वर्षे पूर्ण झाल्यानंतरच गुंतवणूक करता येते.

 

 

 

या योजनेत गेल्या पाच वर्षांत नऊ ते १४.५ टक्के परतावा मिळतो. मात्र, गुंतविलेली रक्कम शेअरमध्ये गुंतविली जावी की ‘डेट’मध्ये गुंतवली जावी, याचा निर्णय गुंतवणूकदार घेऊ शकतो. तसेच निर्णय हवा तेव्हा बदलूही शकतो. ‘युलिप’मध्ये जीवन विमा संरक्षण मिळत नाही. यात दीर्घकाळासाठी गुंतवणूक करावी लागते.

 

 

 

 

 

या योजनेत जानेवारी ते मार्च २०२२ या कालावधीत ७.१ टक्के दराने व्याज मिळणार आहे. व्याज करमुक्त आहे. बँकेचे व्याज करपात्र असते. पण, या योजनेचा ‘लॉक-इन-पीरिएड’ फार मोठा आहे. ही योजना फार लोकप्रिय आहे. ही योजना अतिशय सुरक्षित, लवचिक व करसवलत देणारी आहे. टपाल खाते किंवा विशिष्ट बँकांच्या विशिष्ट शाखांत हे खाते उघडता येते.‘स्टेट बँक ऑफ इंडिया’कडे ‘पीपीएफसी’ खाती फार मोठ्या प्रमाणावर आहेत. या योजनेत मिळणारे व्याजदर तीन महिन्यांनी बदलते. सध्या मिळणारे व्याज हे जानेवारी ते मार्च २०२१ या कालावधीसाठी असून एप्रिलमध्ये पुन्हा नवा व्याजदर जाहीर होईल. नंतर जून, सप्टेंबर असा दर तीन महिन्यांनी व्याजदर जाहीर होणार. यंदा व पुढील वर्षी बर्‍याच राज्यांत निवडणुका असल्यामुळे, व्याजदर कमी होण्याची शक्यता कमी असून, स्थिर ठेवला जाण्याची शक्यता आहे. या योजनेची मुदत १५ वर्षे आहे. मुदतीपूर्वी, नंतर एकूण तीन वेळा पाच-पाच वर्षांसाठी मुदत वाढवून मिळू शकते. मुले लहान असताना यात गुंतवणूक केल्यास, त्यांच्या उच्च शिक्षणासाठी मोठा निधी उभा राहू शकतो व त्याचवेळी दरवर्षी प्राप्तिकरही वाचू शकतो.

 

 

 

 

 

 

या गुंतवणुकीवर जानेवारी ते मार्च २०२२ या कालावधीत ७.६ टक्के दराने व्याज मिळणार आहे. ही योजना लहान मुलींसाठी असून, पालकांनी, आई-वडिलांनी आपल्या मुलीसाठी यात गुंतवणूक करून, तिचा भविष्यकाळ आर्थिकदृष्ट्या सुरक्षित करावा हे या योजनेचे उदिष्ट आहे आणि पालकांनी/आई-वडिलांनी यातून दरवर्षी करसवलत मिळवावी. दहा वर्षांपर्यंतच्या मुलीच्या नावेच गुंतवणूक करता येते. या योजनेत कमाल दीड लाख रुपयांपर्यंतचीच गुंतवणूक करता येते. एक हजार रुपये भरून टपाल कार्यालय किंवा बँकेच्या ठरवून दिलेल्या शाखेत हे खाते उघडता येते. एकूण दोन मुलींसाठी हे खाते उघडता येते. पण, ०दोन्ही खात्यांत मिळून कमाल गुंतवणूक दीड लाख रुपयांपर्यंतचीच करता येते.

 
 

 

 

चालू तिमाहीत या योजनेत ६.८ टक्के दराने व्याज दिले जात आहे. ही योजना सरकारी असल्यामुळे पूर्णपणे सुरक्षित आहे. ही योजनाही गुंतवणूकदारांत लोकप्रिय आहे. या योजनेची मुदत पाच वर्षे आहे. यावर मिळणार्‍या व्याजावर प्राप्तिकर कायद्याच्या ‘कलम ८० सी’अन्वये करसवलत मिळू शकते. समजा, एखाद्याने जानेवारी २०२२ मध्ये या योजनेत ५० हजार इतक्या रकमेची गुंतवणूक केली तर त्याला वर्षाला ३४०० रु. व्याज मिळणार. या व्याजावर तो गुंतवणूकदार २०२२-२०२३ या वर्षासाठी करसवलत मिळवू शकतो.

 

 

 

 

परतावा सहा ते नऊ टक्के. विमा कंपन्यांच्या पेन्शन योजना आहेत. सरकारच्या ‘एनपीएस’ व ‘अटल पेन्शन योजना’ आहेत. शासनाला निवृत्तीधारकांच्या हातात पैसा असावा, असे वाटते व यासाठी या पेन्शन योजना आहेत. ‘एनपीएस’ पेन्शनधारकांचा ५० हजार अतिरिक्त कर वाचू शकतो. पण, ही सवलत विमा कंपन्यांच्या पेन्शन योजनांमध्ये नाही.‘अ‍ॅन्युटी पेन्शन’मध्ये पेन्शनधारकाला पूर्ण रक्कम मिळत नाही, त्याच्या साठवलेल्या रकमेपैकी मुदतीपूर्तीनंतर त्याला एक तृतीयांश रक्कम मिळते व दर महिन्याला ठरावीक रक्कम पेन्शन म्हणून मिळते व उरलेली दोन तृतीयांश रक्कम त्याच्या मृत्यूनंतर त्याच्या वारसदाराला किंवा या योजनेसाठी त्याने ज्याला ‘नॉमिनी’ केले आहेत, त्याला मिळते.

 

 

सध्याचा व्याजदर ५.७५ ते ६.३० टक्के. ज्यांची वरिष्ठ नागरिक बचत योजनेत १५ लाख गुंतवणूक झाली असते, अशांसाठी उरलेल्या गुंतवणुकीलाही हा चांगला पर्याय आहे. पण, गुंतवणूक पाच वर्षांसाठी करावी लागते. या आर्थिक वर्षी गुंतवणूक केली असेल, तर त्या एकाच वर्षी करसवलत मिळते. यातून मिळणारे व्याज करपात्र असते. त्यामुळे परतावा फारच कमी म्हणजे चलनवाढीच्या दराहूनही कमी मिळतो. गुंतवणूक करायला शेवटच्या तासापर्यंत थांबणारे बरेच शेवटच्या क्षणी घाईघाईत यात गुंतवणूक करून कर वाचवितात.

  

परतावा पाच ते सहा टक्के. कुटुंबाच्या भवितव्याच्या दृष्टीने यात गुंतवणूक करावी, पण कर वाचविण्यासाठी यात गुंतवणूक करू नये. ही गुंतवणूक सुरक्षित आहे. मुदतपूर्तीनंतर मिळणारी रक्कम करमुक्त असते. पण, परतावा कमी व लवचिकता नाही, हे छुपे अपघात घेणे गरजेचे आहे.