गुरमेहेरचं काय करायचं? 

सामान्य भारतीयांनी गुरमेहेर कौरच्या ह्या  छायाचित्रातल्या मजकुराची भरपूर खिल्ली उडवली. 'मी ज्यू लोकांना मारले नाही, गॅसने मारले' - हिटलर. 'मी ०९/११ ला वर्ल्डट्रेड टॉवर वर हल्ले घडवून आणले नाहीत. ते विमानांनी केले' - ओसामा बिन लादेन इथपासून ते 'मी हे ट्विट केले नाही, माझ्या संगणकाने केले' इथपर्यंतच्या विनोदांचा, मीम्सचा पाऊस आंतरजालावर पडला. त्यात वीरेंद्र सेहवाग ह्या प्रसिद्ध क्रिकेट खेळाडूने 'मी शतके केली नाहीत, माझ्या बॅटने केली' अश्या अर्थाचा फलक धरलेला फोटो टाकला. तो फोटो रणदीप हुडा ह्या अभिनेत्याने रीट्विट केला. त्याला बबिता आणि गीता फोगट ह्या दंगल फेम महिला कुस्तीगीरांनी पाठिंबा दिला. पाठोपाठ योगेश्वर दत्त ह्या ऑलिम्पिक पदक विजेत्यानेही वीरेंद्र सेहवागची री ओढली आणि स्वतःला 'पुरोगामी विचारवंत' म्हणवून घेणाऱ्या एक वर्ग सामूहिक मूळव्याध झाल्यासारखा कुंथायला लागला. 

गुरमेहेर कौरला मिळू पाहणारे प्रसिद्धीचे वलय लक्षात आल्यानंतर तिचा 'पुरोगामी विचारवंत' माफियाने प्यादे म्हणून वापर करून घेतला नसता तरच नवल! केंद्रातल्या भाजप सरकारला कायम आरोपीच्या कठड्यात उभे करण्यासाठी उत्सुक असलेल्या प्रसारमाध्यमांना गुरमेहेर कौर हे एक माध्यम मिळाले. तिचा बोलविता धनी कोण आहे हे गुरमेहेर कौरचा मागचा इतिहास पाहिला तर स्पष्ट कळून येते. तिचा फलक धरलेला पहिला व्हिडीओ बनवला आणि शेअर केला होता तो राम सुब्रमण्यम नावाच्या आम आदमी पक्षासाठी प्रसाराचे काम बघणाऱ्या माणसाने. नोव्हेंबर २०१६ मध्ये डाव्या विचारसरणीच्या काही लोकांनी जंतर मंतर येथे एक 'युद्धविरोधी' मेळावा आयोजित केला होता. त्यामध्ये सोनिया गांधींच्या जवळचे हिंदुविरोधी ख्रिस्ती मिशनरी जॉन दयाळ, माओवादी विचारसरणीच्या कविता कृष्णन आणि फुटीरतावादी ओमर खालिदची सहकारी शेहला रशीद ह्या लोकांचा सहभाग होता. गुरमेहर कौर हिचेही नाव ह्या कार्यक्रमाच्या पोस्टर मध्ये आहे. तिचे ह्या सगळ्या लोकांबरोबरचे फोटो प्रसिद्ध झालेले आहेत. तिच्या फेसबुक प्रोफाईलवरती तिने आम आदमी पक्षाला उघड समर्थन दर्शवले आहे. आम आदमी पक्षासाठी तिने पैसेही मागितले आहेत. पण प्रसारमाध्यमांमधून ह्या सर्व गोष्टी जाणून बुजून दडवून ठेवण्यात आल्या. 

त्यातच गुरमेहेर कौरने सांगितलं की तिला असभ्य भाषेत शिवीगाळ झाली. तिला बलात्काराच्या धमक्याही आल्या. हे जर खरे असेल तर ती अत्यंत निंदनीय आणि किळसवाणी गोष्ट आहे. गुरमेहेर कौरलाच काय, पण कुणालाही बलात्काराची धमकी येणं हे अत्यंत निषेधार्ह आहे. ह्या प्रकरणाची योग्य तपासणी व्हायलाच हवी. त्यासाठी  गुरमेहेरने पोलिसात जाणं आवश्यक होतं म्हणजे ज्या कुणी धमकी दिली आहे त्या माणसाचं नाव उघडकीला आलं असतं. पण तसं न करता गुरमेहेर कौर आप सरकार संचालित दिल्ली स्त्री आयोगाकडे केली आणि त्यांनी पत्रकार परिषद घेण्याखेरीज दुसरं काही केलं नाही. त्यामुळे गुरमेहेर कौरला धमकी नेमकी कुणी दिली हे सध्या गुलदस्त्यातच आहे. आंतरजालावर फिरत असलेल्या माहितीनुसार तिला धमकी “ऑल इंडिया स्टुडंट असोसिएशन" (AISA) च्याच एका कार्यकर्त्याने दिली आहे. गुरमेहेर कौर अभाविपचं नाव घेते पण तिला येणाऱ्या धमकी विरुद्ध पोलिसांमध्ये तक्रार गुरमेहेर कौरने नाही तर अभाविपच्याच एका कार्यकर्त्याने केली आहे. त्या तक्रारीचे तपशील मीडियामध्ये उपलब्ध आहेत. 

ह्या सर्व प्रकरणात गुरमेहेर कौरला अमाप प्रसिद्धी मिळाली. गेल्या आठवड्यात ट्विटरवर तिचे फक्त १५०० फॉलोवर होते, एका दिवसात त्यांची संख्या वाढून १५,००० वर पोहोचली. तिचा अकाउंट व्हेरिफाय झाला. गुरमेहेर कौरचं फेसबुक प्रोफाईल जर तुम्ही बघितलं तर तिच्या मित्र यादीत हजारो पाकिस्तानी व्यक्ती दिसतील. ते तिचे मित्र कसे झाले? हे सगळे प्रश्न अनुत्तरित आहेत. किंबहुना हे प्रश्न विचारण्याचं धाडस तुम्ही केलं तर मेनस्ट्रीम मीडिया मध्ये तुम्ही सरळसरळ 'ट्रोल' ठरवले जाता. अगदी देशासाठी पदके जिंकणाऱ्या, पद्मश्रीने सन्मानित केलेल्या योगेश्वर दत्त आणि वीरेंद्र सेहवाग सारखे ख्यातनाम खेळाडूही त्याला अपवाद नाहीत. जावेद अख्तर ह्यांच्यासारख्या हिंदी चित्रपटसृष्टीतल्या गीतकाराने बबिता फोगट, योगेश्वर दत्त, आणि वीरेंद्र सेहवाग  ह्यांना 'कुस्तीगीर ट्रोल' आणि 'अर्धशिक्षित खेळाडू' अश्या शेलक्या शिव्या बहाल केल्या, कारण ह्या खेळाडूंनी गुरमेहेर कौर हिच्या विधानाला अत्यंत सौम्य शब्दात आणि तिचा कुठेही प्रत्यक्ष न उल्लेख करता आक्षेप घेतला होता!  

मीडियाची, स्वतःला पुरोगामी म्हणवून घेणाऱ्या विचारवंतांची भूमिका आहे की केवळ गुरमेहेर कौरला तिला काय वाटतं ते तिला हव्या त्या शब्दात सांगायचा हक्क आहे, मग ती मते इतरांना देशविरोधी का वाटेनात, पण तिच्या विधानाला कुणी हरकत घेतली, मग ती कितीही सभ्य शब्दात का असेना, ती व्यक्ती लगेच असभ्य, शिवराळ ट्रोल ठरवली जाते. कारण ‘पुरोगामी विचारवंत' माफियाने ठरवून दिलेल्या भूमिकेशी विसंगत अशी भूमिका ह्या देशात कुणी घेऊच कसं शकतं? 

अश्या प्रकारच्या मोहिमा देशाला नवीन नाहीत. २०१४ नंतर भारतात अशी खूप प्रकरणे मीडियाने पद्धतशीरपणे गाजवलेली आहेत. मजेची गोष्ट म्हणजे दर वेळेला देशात कुठेही निवडणूका असल्या की हमखास अशी प्रकरणे गाजतात. प्रसारमाध्यमांमधून खूप राळ उडवली जाते. असहिष्णूता, अवार्डवापसी, सेडिशन वगैरे चमकदार शब्दांचा धुरळा उडवला जातो. कसेही करून ह्या घटनांना पंतप्रधान मोदीच कसे जबाबदार आहेत हे लोकांना पटवून द्यायचा प्रयत्न सुरु होतो आणि निवडणूका संपल्या की तो धुरळा आपोआप खाली बसतो. दादरी, चर्चवरची कथित दगडफेक, रोहित वेमुला प्रकरण, कन्हैया कुमार ही सगळी ह्या मोहिमांचीच उदाहरणे. हे गुरमेहर कौर प्रकरण म्हणजे त्याच मोहिमांचा पुढचा अध्याय आहे.

आता तर हे प्रकरण अजूनच ही पातळीवर नेण्यात आलंय. जाणूनबुजून ह्या प्रकरणाला शीख विरुद्ध हिंदू असा रंग देण्यात येतोय. खलिस्तानवादी फुटीर सिमरन सिंग मान ह्यांनी 'शीख म्हणून माझा गुरमेहेरला पाठिंबा आहे. हिंदूंनी नेहमीच शिखांची कत्तल केली आहे', असे प्रक्षोभक ट्विट करून आगीत तेल ओतले आहे. ही भानगड वाटते तेव्हढी साधी नाहीये. गुरमेहेर कौर हे प्यादे पुढे करून एक पद्धतशीर फुटीरतावादी मोहीम रचली गेलेली आहे आणि आम आदमी पक्षाचा ह्याला उघड पाठिंबा आहे. 

ह्या मोहीमा नेहमी एका पॅटर्ननुसार राबवल्या जातात. 'पुरोगामी' अजेंड्याला पूरक अशी एखादी घटना घेतली किंवा हेतुपुरस्पर घडवली जाते. त्या घटनेतली एखादी व्यक्ती ही 'व्हिक्टीम' ठरवून तिच्याभोवती एक पद्धतशीर नेरेटीव्ह रचलं जातं. आधी इंटरनेटवरचे स्वघोषित 'लिबरल' आणि मग प्रसारमाध्यमे ह्या 'व्हिक्टीम' च्या पाठीशी खंबीरपणे उभी राहतात. त्या व्यक्तीचे किंवा त्यांच्या नातेवाईकांच्या मुलाखती घेतल्या जातात. त्या 'व्हिक्टीम'ला केंद्रस्थानी ठेऊन चर्चासत्रे घेतली जातात. त्या नेरेटीव्हच्या विरोधात आवाज उठवणाऱ्या प्रत्येक व्यक्तीला ठरवून  'असहिष्णू' 'भगवा दहशतवादी' 'जातीयवादी' वगैरे घोषित केले जाते. एक तद्दन खोटारडा कांगावा रचला जातो. त्या व्यक्तीच्या मागे बोलविता धनी कोण आहे हे सत्य जाणूनबुजून दडवले जाते आणि तो कांगावा उघडकीस येण्याची चिन्हे दिसली की 'आमच्यावर हल्ला झाला हो' म्हणत गळे काढले जातात. प्रसारमाध्यमांनी एकदा हे प्रकरण पुरेसे मोठे केले की त्यामध्ये आप आणि काँग्रेससारखे पक्ष पडून तापल्या तव्यावर आपली पोळी भाजून घेतात. हे सगळे निवडणूका पार पडेपर्यंत चालते. एकदा निवडणूक संपल्या की मग सारे काही शांत शांत, पुढच्या मोहिमेपर्यंत. गेल्या दोन वर्षात हार्दिक पटेल, दादरी प्रकरण, रोहित वेम्मूला, अवॉर्ड वापसी, कन्हैयाकुमार अश्या कितीतरी मोहीमा आपण बघितल्या. गुरमेहर कौर प्रकरण म्हणजे आजकी ताजा खबर. 

- शेफाली वैद्य