‘आसियान’चे नेतृत्व आणि मलेशियाचे महत्त्व

 

 

 

१९६७ साली स्थापन झालेला ‘आसियान’, दीर्घकाळापासून प्रादेशिक सहकार्याचे एक मॉडेल आहे. त्याच्या दहा सदस्य राष्ट्रांमध्ये आर्थिक एकात्मता, राजकीय स्थिरता आणि सांस्कृतिक देवाणघेवाण वाढलेली दिसते. तथापि, अलीकडच्या वर्षांत, प्रादेशिकतेला दक्षिण चीन समुद्रातील प्रादेशिक वाद, सदस्य राष्ट्रांमधील आर्थिक असमानता आणि वेगवेगळ्या राजकीय व्यवस्थांसह महत्त्वपूर्ण आव्हानांचा सामना करावा लागला. २०२५ साली मलेशियाचे नेतृत्व ‘आसियान’च्या एकता आणि लवचिकतेसाठीच्या वचनबद्धतेला पुन्हा बळकटी देण्याची संधी देत आहे.

 

मलेशियासाठी एक प्रमुख प्राधान्य म्हणजे ‘आसियान’ची संस्थात्मक क्षमता वाढवणे. निर्णय घेण्याच्या प्रक्रिया सुलभ करणे, सदस्य राष्ट्रांमधील समन्वय सुधारणे आणि ‘आसियान’ सचिवालय मजबूत करणे, यामुळे संकटांना त्वरित प्रतिसाद देण्याची ब्लॉकची क्षमता सुधारू शकते. ‘आसियान’ आर्थिक समुदायांतर्गत अधिक आर्थिक एकात्मतेसाठी प्रयत्न करण्यासाठी मलेशिया चांगल्या स्थितीत आहे, ज्याचा उद्देश संपूर्ण प्रदेशात मुक्त व्यापार, गुंतवणूक आणि नवोपक्रम सुलभ करणे आहे.

 

शिवाय, सुरक्षा सहकार्य मलेशियाच्या अजेंड्यावर उच्च असेल. ‘सागरी सुरक्षा’ विशेषतः दक्षिण चीन समुद्रात हा एक वादग्रस्त मुद्दा आहे. ‘आसियान’ अध्यक्ष म्हणून, मलेशिया चीनसोबतच्या वाटाघाटींसारख्या राजनैतिक उपायांना समर्थन देऊ शकते, ज्यामुळे प्रादेशिक सार्वभौमत्वाचे रक्षण करण्यासाठी ‘आसियान’ एकसंध भूमिका राखेल, याची खात्री होईल. याव्यतिरिक्त, दहशतवादविरोधी, सायबर सुरक्षा आणि आपत्ती प्रतिसादात सहकार्य प्रादेशिक स्थिरीकरण म्हणून ‘आसियान’ची भूमिका आणखी मजबूत करेल. स्वतःच्या सीमांच्या पलीकडे, इतर प्रादेशिक संघटना आणि प्रमुख शक्तींसोबत ‘आसियान’चा सहभाग महत्त्वाचा आहे. ‘आसियान’ अध्यक्ष म्हणून मलेशियाचा कार्यकाळ ‘युरोपियन युनियन’, ‘आफ्रिकन युनियन’ आणि लॅटिन अमेरिकन राष्ट्रांसह प्रमुख भागीदारांसह आंतरप्रादेशिक संबंध वाढविण्याची संधी प्रदान करतो.

 

सर्वात महत्त्वाच्या भागीदारींपैकी एक म्हणजे ‘आसियान-युरोपियन युनियन’ संबंध. युरोपियन युनियन ‘आसियान’च्या एकात्मतेच्या प्रयत्नांना विशेषतः व्यापार, पर्यावरणीय शाश्वतता आणि डिजिटल परिवर्तनात मजबूत पाठिंबा देत आहे. मलेशिया या संबंधांचा फायदा घेऊन सखोल आर्थिक सहकार्याला चालना देऊ शकतो. विशेषतः हरित ऊर्जा, शाश्वत विकास आणि डिजिटल प्रशासनात लाभ होऊ शकतो.

 

त्याचप्रमाणे, दक्षिण आशियाशी, विशेषतः भारताशी, ‘आसियान’चे संबंध महत्त्वाचे आहेत. भारताचे ‘अ‍ॅक्ट ईस्ट धोरण’ ‘आसियान’च्या कनेक्टिव्हिटी, व्यापार आणि सुरक्षेतील हितसंबंधांशी सुसंगत आहे. ‘आसियान-भारत मुक्त व्यापार करार’ मजबूत करणे आणि संरक्षण आणि तंत्रज्ञानातील सहकार्य वाढवणे, या क्षेत्राला अधिक फायदेशीर ठरेल. ‘इंडो-पॅसिफिक ओशन इनिशिएटिव्ह’ आणि ‘आसियान-भारत कनेक्टिव्हिटी प्लॅन’सारख्या उपक्रमांद्वारे ‘आसियान’शी भारताचे धोरणात्मक संबंध हेदेखील महत्त्वाचे क्षेत्र असतील, जिथे मलेशिया मजबूत संबंध सुलभ करू शकते. याव्यतिरिक्त, ‘आसियान’ देशांना डिजिटल पायाभूत सुविधा, फिनटेक सोल्यूशन्स आणि ‘एआय’-तंत्रज्ञान प्रदान करण्यात भारताची भूमिका प्रादेशिक, आर्थिक विकासाला चालना देऊ शकते. याव्यतिरिक्त, मलेशिया आपल्या अध्यक्षपदाचा वापर अमेरिका, भारत, जपान आणि ऑस्ट्रेलिया यांचा समावेश असलेल्या क्वाडमध्ये ‘आसियान’चा सहभाग मजबूत करण्यासाठी करू शकतो. तसेच, ‘आसियान’ तटस्थ आणि स्वतंत्र राहील, याची खात्री करू शकतो. इंडो-पॅसिफिकमध्ये ‘आसियान’ची मध्यवर्तीता जपण्यासाठी बाह्य संबंधांबद्दल संतुलित दृष्टिकोन महत्त्वाचा असेल.

 

‘आसियान’मधील मलेशियाचे नेतृत्व जागतिक दक्षिणेचा आवाज वाढवण्यातदेखील महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावेल. आंतरराष्ट्रीय व्यवस्थेत लक्षणीय बदल होत असताना, ‘आसियान’ विकसनशील राष्ट्रे आणि प्रमुख शक्तींमधील पूल म्हणून काम करू शकते, समतापूर्ण आर्थिक धोरणे, हवामान न्याय आणि शाश्वत विकासाचे समर्थन करते. हवामान बदल हा मलेशियाच्या अजेंडाचा केंद्रबिंदूदेखील असेल. ‘ग्लोबल साऊथ’ हवामान बदलामुळे विषमतेने प्रभावित आहे आणि ‘आसियान’ हवामान वित्त, अक्षय ऊर्जा स्वीकार आणि शाश्वत विकास धोरणांचे समर्थन करण्यात उदाहरण म्हणून नेतृत्व करू शकते. आर्थिक वाढीला पर्यावरणीय शाश्वततेशी संतुलित करण्याचा मलेशियाचा अनुभव इतर विकसनशील राष्ट्रांसाठी एक मॉडेल म्हणून काम करू शकतो.

 

शिवाय, डिजिटल अर्थव्यवस्था सहकार्यासाठी नवीन संधी सादर करते. डिजिटल अंतर कमी करण्यासाठी, आर्थिक समावेशनाला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि सामाजिक विकासासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यासाठी ‘आसियान’ इतर जागतिक दक्षिण राष्ट्रांसोबत जवळून काम करू शकते. ‘युनिफाईड पेमेंट्स इंटरफेस’ (युपीआय) आणि ‘डिजिटल इंडिया मिशन’सारख्या मजबूत डिजिटल ट्रान्सफॉर्मेशन उपक्रमांसह, भारत डिजिटल पायाभूत सुविधा आणि फिनटेक सोल्यूशन्स वाढविण्यासाठी ‘आसियान’ देशांसोबत सहयोग करू शकतो. डिजिटल इक्विटी आणि नवोपक्रमांना प्राधान्य देणारी धोरणे आकार देण्यात मलेशियाचे नेतृत्व महत्त्वाची भूमिका बजावू शकते.

 

२०२५ साली मलेशिया ‘आसियान’चे नेतृत्व करत असताना, प्रादेशिकता मजबूत करण्यासाठी, आंतर-प्रादेशिक संबंधांना पुढे नेण्यासाठी आणि जागतिक दक्षिणेला गतिमान करण्यासाठी त्याचे नेतृत्व महत्त्वपूर्ण ठरेल. संस्थात्मक सुधारणा, आर्थिक एकात्मता, सुरक्षा सहकार्य आणि धोरणात्मक राजनैतिक मुत्सद्देगिरीवर लक्ष केंद्रित करून, मलेशिया हे सुनिश्चित करू शकते की, ‘आसियान’ जागतिक स्तरावर एक लवचिक आणि प्रभावशाली घटक राहील. भू-राजकीय गुंतागुंतींचे काळजीपूर्वक नेव्हिगेशन आणि समावेशक विकासासाठी वचनबद्धतेसह, मलेशियाकडे ‘आसियान’च्या भविष्यातील मार्गावर कायमस्वरूपी प्रभाव सोडण्याची क्षमता आहे.