मानसिक आरोग्य राखण्यासाठी...

 

 

मानसिक आरोग्य म्हणजे तुमच्या एकूणच मानसिक आरोग्याची आणि तुमच्या भावनिक, वैचारिक आणि सामाजिक कार्याची एकंदरित स्थिती. मानसिक आरोग्य आपल्या जीवनाच्या अनेक भागांना स्पर्श करते. जसे की, इतरांशी असलेल्या आपल्या नातेसंबंधांपासून ते आपल्याला कशामुळे यशस्वी आणि समाधानी झाल्यासारखे वाटते आणि आपण जीवनातील आव्हानांना कसे सामोरे जातो इत्यादी.

 

आपल्या मानसिक आरोग्यावर कुठल्या गोष्टींचा परिणाम होतो, हे जाणून घेणे महत्त्वाचे ठरते. जसे की, तुमचा स्वाभिमान आणि स्वतःची किंमत, ज्याप्रकारे तुम्ही इतरांसोबत जुळवून घेता, ज्याप्रकारे तुम्हाला तुमच्या जीवनाचा अर्थ आणि मूल्य सापडते, तुमचे मनोवैज्ञानिक कार्य आणि समस्या सोडवण्याची तुमच्याकडे असलेली क्षमता, तुमचे शारीरिक स्वास्थ्य, तुम्हाला चिंता किंवा नैराश्य यांसारखे मानसिक आरोग्य विकार आहे की नाही.

 

मानसिक आरोग्याचा तुमच्या उर्वरित शारीरिक आरोग्यावरही परिणाम होतो. मानसिक आजार हे अनेक शारीरिक लक्षणांचे मूळ कारण आहे. मानसिक आरोग्याचा शारीरिक आरोग्यापेक्षा वेगळा विचार करणे सोपे आहे आणि नाही सुद्धा. परंतु, तुमचा मेंदू हा तुमच्या शरीराचा भाग आहे. उदाहरणार्थ, जर तुम्हाला झोपेचा त्रास, थकवा, निद्रानाश, डोकेदुखी, जठरासंबंधी समस्या, स्नायू दुखणे, हृदय धडधडणे किंवा हृदयाची धडधड जाणवत असेल, तर तुमचे डॉक्टर नैराश्य, चिंता किंवा इतर मानसिक स्थिती या सगळ्यांचे संभाव्य कारण जाणून घ्यायचा प्रयत्न करतील.

 

आपण आपल्या सभोवतालच्या लोकांशी सामाजिक पातळीवर कसे जुळवून घेतो आणि प्रतिक्रिया देतो, त्याचाही आपल्या मानसिक आरोग्यावर परिणाम होतो. चांगले मानसिक आरोग्य तुम्हाला इतरांशी सकारात्मक आणि अर्थपूर्ण संबंध विकसित करण्यात मदत करू शकते. आपण इतरांशी कसे संवाद साधतो आणि बोलतो, आपण निरोगी सीमा कशा प्रस्थापित करतो आणि राखतो, आपण इतरांसोबत कसे सहानुभूती दाखवतो, याच्याशी मानसिक आरोग्याचा संबंध आहे. मानसिक आरोग्य तुम्हाला सकारात्मक स्वप्रतिमा विकसित करण्यासाठी निश्चितच मदत करू शकते. आपण सामान्यतः ज्याप्रकारे स्वतःकडे पाहतो, तो आपल्या मानसिक आरोग्यासाठी एक मोठा घटक असतो. चांगले मानसिक आरोग्य तुम्हाला तुमची ताकद आणि मर्यादा ओळखण्यात मदत करू शकते. तसेच, तुमच्या स्वतःच्या क्षमतेवर विश्वास ठेवण्यास आणि आत्मसन्मानाची निरोगी पातळी राखण्याची क्षमता निर्माण करण्यास मदत करू शकते. आपल्या सर्वांना भावनिक गरजा असतात. पण, भावनिक गरजेची नेमकी व्याख्या काय? आपल्या स्वतःच्या वैयक्तिक गरजा कशा आहेत, हे कसे ठरवायचे आणि त्या गरजा कशा पूर्ण करायच्या, याबद्दल बोलूया.

 

भावनिक गरजा म्हणजे आपल्याला आनंदी, पूर्ण किंवा शांतता अनुभवण्यासाठी आवश्यक असणारी परिस्थिती किंवा अनुभव आहे. त्याशिवाय, आपल्याला निराश, दुःखी किंवा असमाधानी वाटू शकते. भावनिक गरजांच्या काही उदाहरणांमध्ये कौतुक वाटणे, इच्छा पूर्ण झाल्याची भावना, सुरक्षित वाटणे किंवा समाजाचा अविभाज्य भाग वाटणे यांचा समावेश असू शकतो. मानव म्हणून, आपण अन्न आणि पाण्याइतकेच भावनिक पोषण शोधतो. भावनिक पोषण करणे हा तुमचा जन्मसिद्ध हक्क आहे. मूलभूत भावनिक गरजा या खालीलप्रमाणे आहेत. आपल्याला एक सुरक्षित असे वातावरण हवे आहे, जे अवाजवी भीती न अनुभवता आपल्याला जीवन जगण्यास सक्षम करते आणि आपली क्षमता विकसित करण्यास अनुमती देते.

 

मानवी परिपूर्णता वाटण्यासाठी आपण स्वायत्तपणे अस्तित्वात असण्याची आणि स्वतःचे जीवन निर्देशित करण्याची इच्छाशक्ती आपल्यात आहे, असे आपल्याला वाटले पाहिजे. ज्या लोकांना आपली काळजी आहे, त्यांचे लक्ष वेधून घेणे आणि आपल्या स्वतःकडे भावनिक आणि सामाजिक विकासासाठी लक्ष देणे तितकेच मौल्यवान आहे.

 

भावनिकदृष्ट्या गरज पूर्ण होण्यासाठी, आपल्याला इतर लोकांशी प्रगल्भ भावनिक संबंध जोडलेले वाटले पाहिजे. आपल्याला मैत्री, प्रेम आणि जवळीक अनुभवण्याची गरज आहे. आपण सामाजिक प्राणी आहोत आणि आपला मेंदू हा एक सामाजिक अवयव आहे. आपल्याला आपल्यापेक्षा मोठ्या समाजाशी कनेक्शन जोडलेले वाटले पाहिजे. मानसिक आणि भावनिक तंदुरुस्तीसाठी आपल्याला आपल्या अनुभवांवर विचार करण्यासाठी आणि शिकण्यासाठी पुरेसा वेळ आणि जागा असणे आवश्यक आहे. केवळ आपण सामाजिक गटाचे भाग आहोत, इतकेच महत्त्वाचे नाही. आपण ज्या समाजाचा भाग आहोत, त्यामध्ये आपल्या मूल्यांची जाणीव व्यवस्थित असणे आवश्यक आहे.

 

तुमच्या स्वतःच्या भावनिक गरजा जाणून घेतल्याने तुम्हाला जीवनातील अनेक सामान्य आणि गुंतागुंतीच्या समस्या चांगल्या प्रकारे हाताळण्यास मदत होऊ शकते. आपल्या जीवनातील बहुतेक मूलभूत समस्यांचे निराकरण आपल्या कोणत्या गरजा पूर्ण होत नाहीत, हे ओळखण्यापासून सुरू होते. उदाहरणार्थ, जर एखादी व्यक्ती आपली नोकरी गमावल्यानंतर उदासीन दिसत असेल, तर त्याचे कारण कदाचित त्याने त्याचा जगण्याचा दर्जा, वैयत्तिक स्वायत्तता आणि इतरांशी भावनिक संपर्क गमावला आहे. या अत्यावश्यक भावनिक गरजा आहेत. या गरजा पूर्ण करणे हा चांगल्या मानसिक आरोग्यासाठी सर्वात प्रभावी मार्ग आहे.

 

जीवन हे खूप मौल्यवान आहे. खरोखर महत्त्वाच्या गोष्टींना प्राधान्य देऊन तुम्ही अधिक परिपूर्ण आणि अर्थपूर्ण अस्तित्वाचा मार्ग मोकळा करता. स्वतःला सकारात्मक प्रभावांनी वेढून घ्या, स्पष्ट उद्दिष्टे निर्धारित करा आणि त्या दिशेने जाणीवपूर्वक पाऊले उचला. लक्षात ठेवा, तुमचा वेळ आणि ऊर्जा मर्यादित आहे. आनंद, यश आणि उद्देशाचे जीवन जोपासण्यासाठी त्यांची हुशारीने गुंतवणूक करा!