संघक्रियाशील वकील कर्मयोगी वामनराव ओक

अॅड. वामनरावांचा जन्म दि. १ मे, १९०० चा तर त्यांचे निर्वाण दि. ४ जुलै, १९७७ रोजी झाले. या अवघ्या पाऊणशे वयोमानात वामनरावांनी वेळ, श्रम व धन अपूर्ण वकिली पेशासोबतच संघकार्यालाही वाहून घेतले होते. ठाणे जिल्हा न्यायालयात काम करताना त्यांचे अभ्यासपूर्ण युक्तिवाद प्रभावी असत. रा. स्व. संघ आणि न्यायालयीन कामकाज या पलीकडेही त्यांचा विविध सामाजिक संस्थांमध्येही सहभाग होता. ओक घराणे मूळचे ठाणे जिल्ह्यातील बदलापूरचे असून जमीनदार असल्याने धनाढ्य घराण्यात त्यांचा समावेश होत असे. ओकांचे कुलदैवत गुहागरचा व्याडेश्वर शंकर. वामनरावांचे वडील प्रभाकरनाना ओक हे तत्कालीन कल्याणचे पुढारी व तेथील सार्वजनिक गणेशोत्सवाचे संस्थापक होते. सर्वांच्या मदतीसाठी सदैव तत्पर असणार्‍या प्रभाकरनानांचा सार्थ लौकिक म्हणजे ’प्रभाकर ओक टॉवर’ या नावाने १९५३ साली उभारलेले स्मारक कल्याणच्या शिवाजी चौकात आहे. कल्याणला ओक बागदेखील आहे.

वडिलांचा हाच वारसा वामनरावांनी पुढेही सुरू ठेवला. वामनरावांचे प्राथमिक शिक्षण कल्याणला तर पुढील शिक्षण मुंबईत आणि उच्चशिक्षण पुणे येथे झाले. विद्यार्थीदशेत काटकसरीने राहून त्यांनी विद्याभ्यास केला. वडील आणि वडील बंधू माधव या दोघांनाही वकील बनायचे होते. पण, कौटुंबिक जबाबदार्‍यामुळे त्यांची इच्छा फलद्रुप झाली नव्हती. वामनरावांनी मात्र वकील बनून दाखवले. ठाण्यात आघाडीवर असलेले भास्करराव दामले वकील यांचे साहाय्यक म्हणून वामनरावांनी वकिली पेशाला सुरुवात केली.१९२५ ते १९३५ अशी दहा वर्षे वामनरावांना दामले वकिलांचे मार्गदर्शन लाभले. १९३५ मध्ये दामले यांचे अकाली निधन झाल्याने त्यांच्याकडील अर्ध्यावर राहिलेली कामे वामनरावांनी तडफेने पूर्णत्वास नेली. १९४९ पर्यंत रायगड (तेव्हाचा कुलाबा) आणि ठाणे जिल्ह्यासाठी मिळून जिल्हा न्यायालय ठाण्यातच होते. ठाण्यात यश व नाव झाल्याने ते ठाणे शहरात स्थिरावले. १९६० पर्यंत वामनरावांनी आपली कारकिर्द गाजवली. समाजापासून दुरावू नये, यासाठी सरकारकडून आलेला न्यायाधीश पदाचा दर्जाही त्यांनी नाकारला होता. तत्पूर्वी ठाणे नगरपालिकेने वामनरावांचा गौरव केला होता. नंतर पूर्णवेळ संघ कार्यासाठी वाहून घेतल्याने त्यांनी कोर्ट कज्जे व वकिलीचे काम थांबवले.

वामनराव सनातनी वृत्तीचे नसले तरी ज्योतिष विषयात त्यांना रूची होती. भविष्य जाणण्याबरोबरच ते पडताळून पाहण्याची हौस त्यांना भारी होती. जात, धर्म, पंथ असा भेदभाव न मानता धर्माचरण करणार्‍यांना ते सातत्याने साहाय्य करीत. वामनरावांनी प्रासंगिक लेखनही केले. सव्यसाची साहित्य सेवेमुळे वामनराव ठाण्यातील मराठी ग्रंथसंग्रहालयाचे अध्यक्षही होते. वामनरावांचे थोरले चिरंजीव श्रीनिवास शिशु म्हणून संघात असताना त्याच्या भिवंडीतील हिवाळी शिबिरात पत्नीसह जाण्याचा योग आला, तेथील संघशिस्त बघून ते भारावून गेले. त्यानंतर संघाचे शहर कार्यवाह वकील श्रीपाद देव आणि कल्याणचे संघचालक बापूसाहेब मोडक वकील यांच्या आग्रहामुळे १९४२ मध्ये म्हणजेच वयाच्या ४२व्या वर्षी वामनराव राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे प्रतिज्ञित स्वयंसेवक बनले. संघदक्ष कार्यामुळे ठाणे नगर संघचालक पदी नियुक्ती होताच वामनराव ठाण्यातील शाखा-उपशाखांना भेटी देऊ लागले, स्वयंसेवकांच्या सुखदुःखात अडीअडचणीत धावून जाऊ लागले.