ऑस्कर विजेता संगीतकार!

 

 

ए. आर. रहमान.... हे नाव घेताच ‘रोजा जानेमन’, ‘छोटी सी आशा’, ‘ये हँसी वादियां’ ते ‘जय हो’ पर्यंतची सगळी गाणी लगेचच बॅकग्राऊंडला सुरु झाल्यासारखी वाटायला लागतात. त्यांचं हे जादुई संगीत प्रेक्षकांना मंत्रमुग्ध करतं. ऑस्कर मिळवणे हे जवळ-जवळ प्रत्येक भारतीय चित्रपट निर्माता, दिग्दर्शक, कलाकार, संगीतकारांचे स्वप्नच. परंतु, जगभरातील उत्कृष्ट कलाकारांवर मात करून ऑस्कर मिळवणे सोपे नसते. दाक्षिणात्य चित्रपटसृष्टीत काम करूनही ए. आर. रहमानने ऑस्कर मिळवण्याची ही कामगिरी करून दाखवली.

 

 

दि. ६ जानेवारी, १९६७ रोजी मद्रासमध्ये जन्मलेल्या अल्लाह रक्खा रहमान अर्थात ए. आर. रहमान यांचे खरे नाव ए. एस. दिलीपकुमार मुदलीयार! त्यांचे वडील राजगोपाल कुलशेखर हे तामिळ आणि मल्याळम चित्रपटसृष्टीतील ख्यातनाम संगीतकार होते. त्यामुळे लहानपणापासूनच त्यांना संगीताची आवड होती. लहानपणासूनच ते वडिलांना त्यांच्या कामात थोडी फार मदत करीत असत. पुढे त्यांनी मास्टर धनराज यांच्याकडून संगीताचे विधिवत शिक्षणही घेतले. मात्र, रहमान नऊ वर्षांचे असतानाच त्याच्या वडिलांचे निधन झाले. त्यावेळेस घरची परिस्थिती बेताची असल्याने त्यांना कठीण परिस्थितीला तोंड द्यावे लागले होते.

 

 

याच दरम्यान, त्यांनी बालपणीचा मित्र शिवमणीसोबत स्टेज शोमध्ये की-बोर्ड वाजवण्याचे काम सुरु केले. पोटाची खळगी भरण्यासाठी स्टेज शो करणार्‍या ए. आर. रहमान यांनी पुढे चेन्नईत ‘नेमेसिस व्हेन्यू बॅण्ड’ची स्थापना केली. रहमान यांची बोटं की-बोर्ड, पियानो, हार्मोनियम आणि गिटार यांसारख्या वाद्यांवर अगदी सराईतपणे फिरतात. आधुनिक यंत्रांची साथ घेऊन, संगीत तयार करण्यात ते वाकबगार आहेत. बॅण्डमध्ये काम करीत असतानाच त्यांना लंडनमधील ‘ट्रिनिटी कॉलेज ऑफ म्युझिक’ची स्कॉलरशिप मिळाली आणि पुढील शिक्षणासाठी ते लंडनला रवाना झाले. लंडनच्या या महाविद्यालयातून त्यांनी पाश्चात्य संगीताचे शिक्षण घेतले.

 

 

लहानपणापासूनच ए. आर. रहमान आपल्या की-बोर्डच्या कौशल्याने लोकप्रिय झाले होते. दूरदर्शनवरील ‘वंडर बलून शो’मध्ये एका वेळी चार की-बोर्ड वाजवणारा मुलगा म्हणून त्यांना प्रसिद्धी मिळाली होती. वयाच्या ११व्या वर्षीच प्रख्यात संगीतकार इलयाराजा यांच्याकडे त्यांनी की-बोर्ड वाजवण्याचे काम सुरु केले होते.

 

 

१९९२ मध्ये त्यांनी आपल्या संगीत क्षेत्रातील करिअरची खर्‍या अर्थाने सुरुवात केली. आपल्या घराच्या मागच्या बाजूला त्यांनी ‘पंचथान रेकॉर्ड इन’ या नावाने स्टुडिओ तयार केला. जाहिराती आणि दूरदर्शनच्या काही कार्यक्रमांना संगीत देण्याचे काम त्यांनी सुरु केले. याच वर्षी प्रदर्शित झालेला, दिग्दर्शक मणीरत्नम यांच्या ‘रोजा’ या चित्रपटाद्वारे ए. आर. रहमान यांनी चित्रपटसृष्टीत पदार्पण केले. तामिळ भाषेत असलेल्या या चित्रपटासाठी सर्वोत्कृष्ट संगीतकार म्हणून रहमान यांना ‘रजत कमळ’ पुरस्काराने गौरवण्यात आले.

 

 

‘रोजा’ चित्रपट सुपरहिट झाला आणि त्यातली गाणीही! पहिल्याच चित्रपटाला मिळालेल्या या यशानंतर त्यांनी कधीच मागे वळून पाहिले नाही. ‘रंगीला’ या चित्रपटाद्वारे त्यांनी हिंदी चित्रपटसृष्टीत पदार्पण केले. ‘रंगीला’नंतर ‘बॉम्बे’, ‘दिल से’, ‘ताल’, ‘तहजीब’, ‘स्वदेस’, ‘रंग दे बसंती’, ‘जोधा अकबर’, ‘गजनी’, ‘तहजीब’, ‘स्लमडॉग मिलिनियर’ अशा अनेक हिंदी चित्रपटांना संगीत दिले. विशेष म्हणजे, या चित्रपटांमध्ये असलेली त्यांची सर्व गाणी प्रचंड लोकप्रिय झाली. देशाच्या ५०व्या स्वातंत्र्य दिनानिमित्त त्यांनी तयार केलेला ‘वंदे मातरम्’ अल्बमही प्रचंड लोकप्रिय झाला. ए. आर. रहमान यांनी प्रभुदेवा आणि शोभनासोबत तामिळ चित्रपटातील डान्सर्सचा एक ग्रुप तयार केला. या ग्रुपने मायकल जॅक्सनसोबत स्टेज शोमध्ये भाग घेतला होता.

 

 

रहमानच्या हिंदी गाण्यांचा वापर हॉलिवूडमध्येही करण्यात आला आहे. त्यांचे संगीत असलेले ‘छैया-छैया’ गाणे हॉलिवूडच्या ‘इनसाइड मॅन’ चित्रपटात वापरण्यात आले होते, तर ‘बॉम्बे’ चित्रपटातील म्युझिक ट्रॅक ‘डिव्हाईन इंटरव्हेंशन’ चित्रपटात वापरण्यात आले होते. २०१३ मध्ये कॅनडातील ओंटोरियो शहरातील एका रस्त्याला ए. आर. रहमानचे नाव देऊन त्यांना सन्मानित करण्यात आले. ‘मेझॉन’ने जगातील सर्वोत्कृष्ट १०० म्युझिक अल्बमची यादी तयार केली. या यादीत ए. आर. रहमान यांनी संगीत दिलेल्या ‘लगान’ या चित्रपटाचा समावेश करण्यात आला आहे.