राक्षसाचे वकील

मानवी सभ्यतेच्या इतिहासात, आजतागयत अनेक युद्ध लढली गेली. यामध्ये छोट्या-मोठ्या लढायांची संख्या तर आपण सांगूच शकत नाही. त्यासोबतच मानवी सभ्यतेच्या इतिहासात पहिले युद्ध कधी झाले होते, हे सांगणे जवळपास अशक्य आहे. पण, एक गोष्ट मात्र नक्की, ती म्हणजे, मानवी सभ्यतेच्या इतिहासातील पहिले युद्ध हे जमिनीवर लढले गेले असेल. त्यानंतर युद्धाचे स्वरूप बदलले, आणि युद्ध जमीन आणि पाण्यावर लढले जाऊ लागली. यात आणखी एक भर पडली ती, आकाशाची. विमानांचा, लांबवर जाणार्‍या क्षेपणास्त्रांचा शोध लागल्यानंतर, युद्ध जमीन, पाणी यांच्याबरोबरच हवेतसुद्धा लढली जाऊ लागली. पहिले महायुद्ध, दुसरे महायुद्ध आणि त्यानंतर झालेल्या बहुतांश लढायांची मैदाने ही जमीन, पाणी आणि हवा राहिलेली आहेत. पण, इंटरनेटच्या युगात यात आणखी एक क्षेत्र उदयास आले आहे, ते म्हणजे समाज माध्यम. इंटरनेटचा वापर करत, समाज माध्यमांद्वारे प्रचार करून, जनमत आपल्या बाजूने वळविणे हा सुद्धा युद्धाचा एक नविन प्रकार आहे. या युद्धप्रकाराचा सगळ्यात जास्त उपयोग कोठे झाला असेल, तर तो इस्रायल-हमास युद्धात.

दि. ७ ऑक्टोबर २०२३ रोजी हमासने, इस्रायलमध्ये घुसून हजारो निष्पाप इस्रायली नागरिकांची हत्या केली. शेकडो लोकांचे अपहरण करून, त्यांना आपल्यासोबत बंधक म्हणून नेले. यानंतर इस्रायलने हमासवर प्रतिउत्तराची कारवाई करत, गाझा पट्टीत हमासचे समूळ उच्चाटन करण्याचा चंग बांधला. युद्धाला सुरुवात झाल्यापासून, या युद्धाची धग संपूर्ण जगाला बसली. इस्रायल-हमास युद्धाचा ऐतिहासिक आणि धार्मिक संदर्भ असल्यामुळे, जगभरातील सामान्य नागरिक दोन गटांत विभागले गेले. दोन्ही बाजूंचे समर्थक समाज माध्यमांद्वारे प्रचार करण्यात मग्न आहेत. या युद्धाविषयीचे ’हॅशटॅग’ समाज माध्यमांवर ट्रेण्ड करण्यात आले. यामध्ये आघाडी घेतली आहे, ती पॅलेस्टाईन आणि हमास समर्थकांनी. युद्धाच्या मैदानात इस्रायल आघाडीवर असूनही, नॅरेटिव्हच्या मैदानात मात्र, इस्रायला मोठा पराभव पाहावा लागत आहे. याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे, पॅलेस्टाईनच्या समर्थनार्थ पुढे आलेले जगभरातील मुस्लीम, आणि त्यांच्याबरोबरीने आपली राजकीय पोळी भाजू पाहणारे डावे आणि तथाकथित उदारमतवादी.

इस्रायल-हमास युद्ध अंतिम टप्प्यात आले आहे. हमासचा नायनाट करण्यासाठी वेळ लागत असला, तरी इस्रायल पुढील काही दिवसांमध्ये रफाह शहरातून हमासचा नायनाट करून, संपूर्ण गाझा पट्टीतून हमासला इतिहासजमा करण्याच्या प्रयत्नात आहे. याच प्रयत्नात रविवार, दि. २६ मे रोजी इस्रायलने केलेल्या हल्ल्यात, काही मुलांचा आणि महिलांचा मृत्यू झाला. युद्धात स्वतःचा बचाव करण्यासाठी लहान मुलांचा, महिलांचा मानवी कवच म्हणून वापर करणे, ही हमासची पूर्वापार चालत आलेली युद्धनीती. त्यामुळे हमासच्या दहशतावाद्यांवर हल्ला करताना, सामान्य नागरिकांचा मृत्यू होणे अटळच! पण यासाठी इस्रायलला जबाबदार धरणे किती योग्य? हासुद्धा मोठा प्रश्न आहे. सामान्य नागरिकांचा मृत्यू झाला म्हणून, इस्रायलवर युद्धाचे नियम मोडल्याचा आरोप होत असेल, तर सामान्य नागरिकांचा ’मानवी कवच’ म्हणून वापर करण्यार्‍या हमासने युद्धाच्या नियमांचे पालन केले आहे का? या प्रश्नाचे उत्तर ही ’टूलकिट गँग’ द्यायला तयार नाही.