दोघांशी कसे लढणार?

भाजपच्या उणिवा काढण्याचेही विषय आहेत. काँग्रेस कार्यसमितीची निवडणूक होणार होती. (काँग्रेस वर्किंग कमिटी) ही समिती पक्षातील सर्वांत महत्त्वाची समिती असते आणि ती पक्षाचे सर्व महत्त्वाचे निर्णय करते. निवडणूक झाली असती, तर गांधी परिवाराला आव्हान देणारे नेते निवडले गेले असते. ही गोष्ट गांधी परिवाराला चालणारी नसल्याने त्यांनी निवडणूक रद्द केली आणि पक्षाध्यक्ष मल्लिकार्जुन खर्गे यांना कार्यकारिणीचे सभासद नेमण्याचे सर्वाधिकार देण्यात आले. गांधी परिवाराच्या सल्ल्याने मल्लिकार्जुन खर्गे या अधिकाराचा वापर करतील, हे वेगळे सांगायला नको.सोनिया गांधी, राहुल गांधी, मल्लिकार्जुन खर्गे यांचा भाजपवर आरोप असतो की, भाजपमुळे लोकशाही तुटत आलेली आहे. पक्षांतर्गत लोकशाही टिकविण्यासाठी कार्यकारी समितीच्या निवडणुका आवश्यक होत्या. त्या न घेता हुकूमशहाप्रमाणे कार्यकारिणीचे सभासद निवडण्याचा अधिकार मल्लिकार्जुन खर्गे यांना देण्यात आला. ही काँग्रेसची लोकशाहीची व्याख्या आहे.

काँग्रेस पक्षाचे अध्यक्ष दलित आहेत, ही गोष्ट काँग्रेसचे नेते विसरत नाहीत. ‘द प्रिंट’च्या संकेतस्थळावर डी. के. सिंग यांचा लेख आहे. लेखाच्या सुरुवातीला त्यांनी दलित किस्सा दिलेला आहे. अधीररंजन चौधरी मल्लिकार्जुन खर्गे यांची स्तुती करताना म्हणाले, “काँग्रेस वर्किंग कमिटीच्या सभासदांची नियुक्ती करण्याचे अधिकार त्यांना देण्यात काय चूक आहे? ते आता ८० वर्षांचे झाले आहेत आणि ते दलित आहेत.” वयाचा आणि दलिततत्त्वाचा काही संबंध आहे का? लेखक पुढे लिहितो, “चौधरी यांना हे माहीत नसावे की, नवीन अध्यक्ष आपल्या सदर्‍याच्या बाहीवर दलितत्त्वाचा बिल्ला लावून फिरत नाहीत.” “अरे क्या दलित दलित करता हैं? माझ्या दलितत्त्वामुळे मी सक्षम आहे, असे आहे का?” असे त्यावर खर्गे म्हणाले.या अधिवेशनात राहुल गांधी बोलायला उभे राहिल्यानंतर सावलीसारखे त्यांची पाठराखण करणारे वेणू गोपाल यांनी व्यासपीठावरील सर्वांना उभे राहायला सांगितले. राहुल गांधी यांच्या ४७ मिनिटांच्या भाषणात ‘मी, माझे, माझ्यासाठी...’ हे शब्द ११२वेळा येऊन गेले. ही माहितीदेखील डी. के. सिंग यांनी आपल्या लेखात दिली आहे.

राहुल गांधी, सोनिया गांधी आणि मल्लिकार्जुन खर्गे या तिघांनीही आपल्या भाषणात भाजपवर तर तोंडसुख घेतलेच. पण, संघावरदेखील शरसंधान केले. आरोपात नावीन्य काहीच नव्हते. अल्पसंख्य, दलित, आदिवासी, महिला असुरक्षित झाल्या आहेत. मुसलमान आणि ख्रिश्चन यांच्यावर हल्ले होतात. संघ आणि भाजपची विचारधारा देश तोडणारी आहे. संविधान धोक्यात येत चालले आहे. देशातील सर्व लोकशाही संस्थांवर या विचारधारेच्या लोकांनी कब्जा मिळविला आहे, नागरी स्वातंत्र्याची गळचेपी होत आहे, असे हे सर्व आरोप आहेत. त्यात नावीन्य काहीच नाही. पंडित नेहरू हेच आरोप करीत राहिले. इंदिरा गांधी यांनी आपल्या वडिलांच कित्ता गिरविला, राजीव गांधी यांची कारकिर्द लहान असल्यामुळे हा कित्ता गिरविण्याची संधी त्यांना मिळाली नाही आणि राहुल गांधी प्रतीक्षा सूचित असल्यामुळे आणि बोलण्यासाठी अन्य काही विषय नसल्यामुळे तेच ते तेच ते बोलत राहातात. या अधिवेशनात एक घोषणा दिली गेली, ‘वे जब चल रहे थे बीजेपी, आरएसएसवाले जल रहे थे।’ काही जणांनी राहुल गांधींचा उल्लेख राहुल गांधी हे ‘त्याग-तपस्येची मूर्ती आहेत’ या शब्दात केला.


मल्लिकार्जुन खर्गे यांचा उल्लेख एकाने ‘या युगातील आंबेडकर’ असा केला. श्रोत्यांचे भाग्य थोर यावेळी महाभारत आणि रामायणातील थोर पुरुषांची लेबलं काँग्रेसच्या नेत्यांना लावली गेली नाहीत.अशा प्रकारे हे महाअधिवेशन उत्साहात पार पडले, असे म्हणावे लागते. जमलेल्या १५ हजार श्रोत्यांमध्ये किती उत्साह होता? उत्स्फूर्तपणे नारेबाजी कितीवेळा झाली? नेत्यांविषयी विश्वास प्रगट करणार्‍या घोषणा किती वेळा झाल्या? जे या अधिवेशनात होते त्यांची उत्तरे अशी आहेत की, एकूणच थंड प्रतिसाद होता. याचे कारण काय? याची कारणे खूप गंभीर आणि खोलवरची आहेत. काँग्रेसमध्ये बुद्धिमान लोकांची कमतरता नाही. सत्तेच्या राजकारणाचे ज्ञान असणारे काँग्रेसमध्ये कमी लोकं नाहीत, परंतु त्यांना मुक्त विचार करण्याची आणि तो धाडसाने मांडण्याची संधी काँग्रेसमध्ये नसते. भाजप किती लोकांचा आवाज बंद करतो, हा संशोधनाचा विषय आहे आणि काँग्रेसमध्ये किती लोकांचे आवाज बंद होतात, हा बघण्याचा विषय आहे.

शशी थरूर यांनी पक्षाच्या मूलभूत विचारधारेची आठवण सर्वांना करून देण्याचा प्रयत्न केला. स्वातंत्र्यापूर्वीची काँग्रेस ही राष्ट्रीय होती. राष्ट्राचा विचार करणारी होती. त्यामुळे ती विचारधारा आताची काँग्रेस स्वीकारू शकत नाही. आताची विचारधारा गेलेली सत्ता कशी प्राप्त करून घ्यायची याची आहे. आताच्या कँाग्रेसला असे वाटते की, जर आपण सेक्युलर, समाजवादी नेत्यांना एकत्र केले, तर भाजपला आव्हान देता येऊ शकतं. हे दोन्ही शब्द आणि त्यातून व्यक्त होणार्‍या विचारधारा २०१४ साली जनतेने नाकारल्या. २०१९ साली पुन्हा नाकारल्या आणि २०२४ साली नाकारणार आहेत. समाजवाद म्हणजे नोकरशाही, भ्रष्टाचार आणि नोकरशहांची प्रचंड श्रीमंती. सेक्युलॅरिझम म्हणजे, हिंदूद्वेष, संस्कृतीद्वेष, सनातन मूल्य विद्वेष आणि ख्रिश्चन व मुलसमानांचे लांगूलचालन. लोकांना ते आता नको आहे.

 

काँग्रेसला भाजपशी लढायचे आहे. तसे संघाशीदेखील लढायचे आहे. भाजप हे वेगळे संघटन आहे आणि संघ हे वेगळे संघटन आहे. एकाच वेळी दोघांशी काँग्रेसवाले कसे लढणार? भाजपशी लढाई निवडणुकांच्या रणांगणात आहे आणि तिथे मोदींना पर्याय देईल, असा समर्थ चेहरा हवा. राहुल गांधी, ममता बॅनर्जी, नितीश कुमार, अरविंद केजरीवाल, केसीआर अशा चेहर्‍यांची चर्चा चालू असते. संजय राऊत यांना वाईट वाटू नये म्हणून उद्धव ठाकरे यांचे देखील नाव टाकायला हरकत नाही. प्रथम या सर्वांची एकजूट झाली पाहिजे. एक समान कार्यक्रम ठरविला पाहिजे आणि सर्वांना मान्य होईल, असा नेता निवडला पाहिजे. बेडकांचे वजन करण्यासारखा हा प्रकार आहे.