कोण आहेत संत रामानुजाचार्य ? ज्यांच्या पुतळ्याचे उदघाटन करणार मोदी!

04-Feb-2022

Total Views | 216

हैदराबाद : हैदराबादमधील संत रामानुजाचार्य यांच्या पुतळ्याचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते उद्घाटन होणार असून, या पुतळ्याला ‘स्टॅच्यू ऑफ इक्वॅलिटी’ असे नाव देण्यात आले आहे. ११व्या शतकातील महान तत्त्वज्ञ आणि समाजसुधारक रामानुज यांचा हा पुतळा २१६ फूट आहे. हा पुतळा कर्नाटकातील रंगा रेड्डी जिल्ह्यातील मुचिंतल येथील 'चिन्ना जेयर स्वामी आश्रमा'मध्ये बनवण्यात आला आहे. १०१७ मध्ये जन्मलेल्या संत रामानुजाचार्य यांच्या १००० व्या जयंतीनिमित्त हा कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला आहे.

ही मूर्ती 'पंचलौहा' (सोने, चांदी, तांबे, पितळ आणि जस्त) पासून बनलेली आहे. धातूपासून बनवलेल्या जगातील सर्वात उंच पुतळ्यांमध्ये त्याचे स्थान असेल. ५४ फूट उंच 'भद्रावेडी'ला त्याचा तळ बनवण्यात आला आहे. त्याच्या आत एक वैदिक डिजिटल लायब्ररी आणि संशोधन केंद्र देखील आहे. यामध्ये प्राचीन सनातन ग्रंथातील रामानुजाचार्य यांच्या जीवनाशी संबंधित कागदपत्रे असतील.

संत रामानुजाचार्य यांचे आयुष्य १२० वर्षे होते. १०३७ मध्ये त्यांनी शरीराचा त्याग केला. वैष्णव समाजातील प्रमुख संतांमध्ये त्यांचे नाव घेतले जाते. वयाच्या १६ व्या वर्षी त्यांनी कांची येथील विद्वान यादव प्रकाश यांना आपले गुरू बनवले होते. तथापि, ते त्यांच्या गुरूंच्या 'अद्वैत वेदांत' तत्त्वांशी सहमत नव्हते. तमिळच्या 'अल्वर' परंपरेतील संत नाथमुनी आणि यमुनाचार्य यांच्या पावलावर पाऊल ठेवण्याचे त्यांनी ठरवले. त्यांना 'विशिष्ट अद्वैत' सिद्धांताचे जनक मानले जाते.

रामानुजाचार्य यांनी जातीभेदाविरुद्ध मोहीम चालवली आणि महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी आयुष्यभर कठोर परिश्रम घेतले. ज्या वेळी इस्लामिक आक्रमक भारतात पाय पसरवण्यास उत्सुक होते, त्या वेळी त्यांनी भारतातील लोकांच्या धार्मिक भावना आणखी बळकट केल्या. 'मुक्ती आणि मोक्ष' या मंत्रांबद्दल ते सर्व स्तरातील लोकांमध्ये जाहीरपणे बोलले. या गोष्टी गुप्त ठेवू नयेत, सर्व वर्गातील लोकांना त्याचा लाभ मिळावा, असेही ते म्हणाले.

डॉ.भीमराव आंबेडकर यांनी स्वत: लिहिले आहे की, संत रामानुजाचार्यांनी हिंदू धर्मातील समतेच्या दिशेने महत्त्वाचे कार्य केले आणि ते अंमलात आणण्याचा प्रयत्नही केला. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी त्यांच्या १००० व्या जयंतीनिमित्त टपाल तिकीट जारी करतानाही याचा उल्लेख केला होता.

डॉ आंबेडकर लिहितात, “तिरुवल्ली येथील एका दलित महिलेशी झालेल्या वादानंतर त्यांनी त्या महिलेला सांगितले की तू माझ्यापेक्षा जास्त जाणकार आहेस. यानंतर संत रामानुजाचार्य यांनी त्या महिलेला दीक्षा दिली आणि तिची मूर्ती बनवून मंदिरात स्थापित केली. धनुरदास नावाच्या मागास समाजातील व्यक्तीला त्यांनी आपला शिष्य बनवले. नदीत आंघोळ करून ते या शिष्यमार्गे परत यायचे. आता समतेचा संदेश देणाऱ्या रामानुजाचार्यांचा पुतळा संपूर्ण जगाला त्यांची तत्त्वे साकार करण्याची प्रेरणा देईल.

रामानुजाचार्य यांनी वेदांच्या परंपरेला भक्तीशी जोडले. जगद्गुरू शंकराचार्यांच्या नंतर त्यांचे नाव ठळकपणे घेतले जाते. मागासलेल्या समाजाला भक्ती चळवळीशी जोडून त्यांनी अभिजात वैदिक चळवळीशी त्याचा पूल बांधला. त्यांचा जन्म मद्रासपासून काही अंतरावर असलेल्या 'परबुधूरम' येथे झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव आसुरीदेव दीक्षित आणि आईचे नाव कांतीमती होते. त्यांचे मामा शैलपूर्णा हे संन्यासी होते आणि आईचे आजोबा यमुनाचार्य हे महान संत होते.

वयाच्या ८ व्या वर्षी जनेयू सोहळ्यासोबतच त्यांना वेद शिकवण्याचे काम सुरू झाले. बालपणी त्यांची बुद्धिमत्ता आणि स्मरणशक्ती पाहून सर्वजण प्रभावित झाले. वयाच्या १६ व्या वर्षी त्यांचा विवाह रक्षांबा नावाच्या मुलीशी झाला. त्यांनी वैष्णव संप्रदायात दीक्षा घेतली.

त्यानंतर ते कांचीला परतले आणि अल्वारांनी द्रविड भाषेत रचलेल्या ४००० स्तोत्रांचा संग्रह तयार केला.भगवान रंगनाथाच्या मंदिराच्या व्यवस्थापनाची संपूर्ण जबाबदारी त्यांच्या खांद्यावर पडली, ती त्यांनी उत्तम प्रकारे सांभाळली. मंदिराचे संपूर्ण उत्पन्न ते मंदिरासाठी खर्च करायचे आणि स्वतः भिक्षा करून उदरनिर्वाह करायचे. कोणाला सांगणार नाही या अटीवर त्यांना काही गुप्त मंत्र मिळाले होते, पण एका बैठकीत त्यांनी हे मंत्र लोकांसाठी जाहीर केले.