पालघरमध्ये आला दुर्मीळ हिवाळी पाहुणा; नांदगावात 'पाणचिऱ्या'चे दुर्मीळ दर्शन

मुंबई (अक्षय मांडवकर) - संकटग्रस्त पक्ष्यांच्या यादीत नोंद असणाऱ्या 'इंडियन स्किमर' (indian skimmer) म्हणजेच 'पाणचिरा' या पक्ष्याचे रविवारी पालघरमध्ये दर्शन झाले. पक्षीनिरीक्षकांना हा दुर्मीळ हिवाळी पाहुणा नांदगाव किनाऱ्यावर दिसला. मुंबई महानगर प्रदेशात 'पाणचिरा' (indian skimmer)पक्ष्याच्या फार कमी नोंदी असून अधिवास नष्टतेमुळे या पक्ष्याला संकटग्रस्त पक्ष्यांच्या यादीत स्थान देण्यात आले आहे. (indian skimmer)

 

 

थंडीची चाहूल लागताच मुंबई महानगर प्रदेशात हिवाळी स्थलांतरित पक्ष्यांचे आगमन होऊ लागले आहे. यामध्ये प्रामुख्याने पाणथळ पक्ष्यांचा समावेश आहे. फ्लेमिंगो, उचाट्या, हळदीकुंकू बदक, वारकरी बदक, थापट्या बदक हे पक्षी खाडी प्रदेशात दिसू लागले आहेत. तर कुरव, पाणटिवळा, तुतारी, टिलवा, चिखल्या या पक्ष्यांच्या विविध प्रजाती किनाऱ्यांवर दिसत आहेत. अशातच 'पाणचिरा' (indian skimmer) या दुर्मीळ हिवाळी स्थलांतरित पक्ष्याचे दर्शन पालघर जिल्ह्यात घडले आहे. पक्षी निरीक्षक आशिष बाबरे आणि अनूप केळकर यांनी या पक्ष्याची नोंद केली आहे. रविवारी नांदगाव किनाऱ्यावर पक्षीनिरीक्षणासाठी गेलो असता त्याठिकाणी हा 'पाणचिरा' (indian skimmer) पक्षी वावरताना आढळल्याची माहिती बाबरे यांनी दिली. यापूर्वी देखील बाबरे यांनी २०१६ साली अर्नाळा येथून या पक्ष्याची नोंद केली आहे.

'पाणचिरा' हा पक्ष्याच्या वीण वसाहती या प्रामुख्याने चंबल नदीचे खोरे आणि ओडिशामध्ये आहेत. मात्र, त्याच्या हिवाळी स्थलांतराच्या क्षेत्राचा विस्तार मोठा असल्याची माहिती पक्षी अभ्यासक आदेश शीवकर यांनी दिली. परंतु, अगदी तामिळनाडूमधूनही त्यांच्या नोंदी असल्या तरी, त्या एक किंवा दोन पक्ष्यांचा आहेत. त्यामुळे या पक्ष्याच्या हिवाळी स्थलांतराचा विस्तार मोठा असला तरी, संख्येने एक दोन पक्षी स्थलांतरित झालेले दिसतात. त्यामुळे त्यांच्या क्वचितच नोंदी होतात, असे शिवकर यांनी नमूद केले. मुंबईनजीकच्या उरण येथील पांजे पाणथळ क्षेत्रामध्ये दोन 'पाणचिरा' पक्षी दिसल्याच्या नोंदी आहेत. शिवाय नाशिकमधील नांदूर मधमेश्वर पक्षी अभयारण्य, अमरावती आणि यवतमाळ येथील पाणथळ प्रदेशातही हा पक्षी दिसल्याच्या नोंदी आहेत.

 

 

 

'पाणचिरा' पक्षी चंबल नदी आणि ओडिशामधील काही भागात वाळूच्या बेटांवर आपली घरटी तयार करतात. साधारण फेब्रुवारीपासून ते या वीण वसाहतीमधील ठिकाणी परतायला सुरुवात करतात. ओडिशामध्ये एप्रिल महिन्यात त्यांची वीण आढळते. आॅगस्टमध्ये ते वीण वसाहती सोडून हिवाळी स्थलांतर करण्यास सुरुवात करतात. चंबल येथे टॅग करण्यात आलेले 'पाणचिरा' पक्षी हे गुजरातचा किनारा, उत्तरप्रदेशातील प्रयागराज येथील गंगेच्या खोऱ्यात आणि आंध्रप्रदेशातील काही ठिकाणी आढळून आले आहेत. जल प्रदूषण आणि वाळू उपसा हे त्यांच्या वीण वसाहतीला असलेले धोके आहेत. यामुळे त्यांची संख्या घटली असून 'आययूसीएन'च्या लाल यादीत त्याला 'संकटग्रस्त' श्रेणीत स्थान देण्यात आले आहे.