कोरोनाकाळी सोन्याला झळाळी...
@@NEWS_SUBHEADLINE_BLOCK@@
06-Aug-2020
Total Views |
सोन्याची किंमत सध्या १० ग्रॅमसाठी ५७ हजार रुपयांच्या पलीकडे गेली आहे. सोने बाजार व्यवस्थेतील तज्ज्ञांच्या मते, सोन्याचे भाव येत्या भविष्यात ८० हजार रुपयांपर्यंत (१० ग्रॅमसाठी) उसळी घेण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. तेव्हा, हा निष्कर्ष खरा ठरु शकतो का? चला, पाहूया...
कोणत्याही कारणाने जगात मंदी आली की, सोन्याचा भाव गगनाला भिडतोच. सध्या कोरोना आणि ‘लॉकडाऊन’मुळे आर्थिक व्यवहार अद्यापही मंदावलेले आहेत. त्यात ‘लॉकडाऊन’ आणि सततच्या भाववाढीमुळे सोन्याची खरेदीही मंदावली. सराफांच्या दुकानांत ग्राहकांची गर्दीही नाही. लग्न समारंभात सोने-चांदीची फार मोठ्या प्रमाणावर विक्री होते, पण कोरोनामुळे यावर्षी लग्नसोहळ्यांवरही गंडांतर आले. अशा स्थितीत सोन्याचा भाव गगनाला भिडल्याने इतर ग्राहकांनीही सोने खरेदी थांबविली आहे. थांबविली म्हणण्यापेक्षा सोने खरेदी करणे सामान्य भारतीयाच्या आता आवाक्याबाहेर गेलेले आहे. २०१९ मध्ये २४ कॅरेट सोन्याचा भाव १० ग्रॅमला ३५ हजार १२० रुपये होता आणि आज तोच भाव तब्बल ५५ हजार रुपयांच्या जवळपास पोहोचला आहे. दूरदृष्टीचे व ज्यांच्याकडे आजही बर्‍यापैकी पैसा आहे, असे लोक आज चढ्या भावातही सोनेखरेदी करताना दिसतात. कारण, सोन्याच्या भावात येत्या भविष्यात ६० ते ६५ टक्के वाढ या विषयातील माहितगार व्यक्त करतात. सोन्याच्या दरात होणारे हे ‘अप्रिसिएशन’ लक्षात घेऊन गुंतवणणुकीकडेही अनेकांचा कल आहे. महाराष्ट्रात जळगाव हे शहर सोन्यासाठी प्रसिद्ध आहे. ‘होलमार्क’ असलेल्या सोन्याची शुद्धता ९१.६ इतकी असते, पण ५० पेक्षा जास्त वर्षांपासून जळगावच्या ज्वेलर्सनी सोन्याची गुणवत्ता ९४ पेक्षा जास्त टिकवून ठेवली आहे. ‘लॉकडाऊन’मध्येही जळगावात सोने खरेदी काही प्रमाणात चालूच होती. दिवाळीपर्यंत सोन्याचा भाव १० ग्रॅमसाठी ८० हजार रुपये इतका होईल, असे जाणकारांचे मत आहे. सोने बाजार, चांदी बाजार हे ‘शेअर मार्केट’सारखे आहेत. दिवसभर व्यवहार सुरु असताना ‘फिजिकल’ भावात चढ-उतार होत असतात.
सोन्यात गुंतवणूक करायची असल्यास ९२५ किंवा ९९९ शुद्धता असलेली कॅडबरीच्या आकारात मिळणारी सोन्याची बिस्किटे खरेदी करावीत. कारण, हे सोने विकताना भावात हजार रुपयांपर्यंत फरक पडू शकतो आणि दागिने खरेदी करायचे असल्यास ९१६ शुद्धता असलेले दागिने करेदी करावे.
‘फोर्ब्स’ मासिकाचे मुख्य संपादक स्टीव्ह फोर्ब्स यांनी सोन्याचा भाव का वाढतोय आणि पुढे किती वाढेल याचे विश्लेषण एप्रिल २०२० मध्ये केले होते. त्यांच्या मते जर, तुम्ही एक वर्षांपूर्वी शेअर बाजारात १० हजार डॉलर्सची गुंतवणूककेली असती तर आता (म्हणजे एप्रिल २०२०) त्याचा भाव ९ हजार डॉलर्स इतका असता, पण ते १० हजार डॉलर्स सोन्यामध्ये गुंतविले असते, तर त्याची किंमत १३ हजार, ५० डॉलर्स इतकी असती.
सोने हा असा धातू आहे की, त्याने व्यक्तीचे नव्हे, तर देशही आपली आर्थिक बाजू स्थिरावू शकतो व याचा अनुभव भारताने के. चंद्रशेखर पंतप्रधान असताना घेतला आहे. स्टिव्ह फोर्ब्स यांच्या मते, कोणाही व्यक्तीने त्यांच्या एकूण गुंतवणुकीपैकी फक्त १० टक्के गुंतवणूक सोन्यात करावी. दीर्घकालीन गुंतवणूक सोन्यापेक्षा शेअर मार्केटमध्ये केल्यास त्याचा जास्त परतावा मिळतो. १९३० नंतरच्या सर्व आर्थिक मंदीत शेअर बाजारात, सोन्यापेक्षा जास्त परतावा मिळाला आहे. ‘कोविड-१९’मुळे अनेक देशांची सरकारे आर्थिक सवलतीची पॅकेज जाहीर करीत आहेत म्हणून सोने उसळी घेत असल्याचे काही विश्लेषकांचे मत आहे.
तर दुसरीकडे गुंतवणूक गुरु वॉरेन बफेट सोन्यात गुंतवणूक करण्याच्या विरोधात आहेत. फक्त सोन्याचा भाव वाढतो म्हणून त्यात गुंतवणूक करु नये, असे त्यांचे मत आहे. त्यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, जगातील सर्व खाणींमधील सोने जरी एकत्र केले तर १ लाख, ६५ हजार मेट्रिक टन इतके होईल. या सोन्याच्या मूल्यापेक्षा अमेरिकेच्या शेअर बाजाराचे बाजारी मूल्य तीन पट जास्त आहे. आणखीन एक नामांकित गुंतवणूक गुरु रेडिफियो यांच्या मते, गुंतवणूकदाराच्या पोर्टफोलिओमध्ये सोन्याची गुंतवणूक १० टक्के असायला हवी. तसा इतिहास पाहिल्यास प्रत्येक मोठ्या आर्थिक मंदीत सोन्याने चांगला परतावा दिलेला आहे. २००२ मध्ये ‘डॉटकॉम’ आर्थिक अडचणीत आली, तेव्हा ‘एस अ‍ॅण्ड पी’चा ५०० शेअर निर्देशांक ४९ टक्क्यांनी घसरला होता. पण, त्यावेळी सोन्याच्या भावात १२ टक्के वाढ झाली होती.
त्याचप्रमाणे २००७ ते २००९ पर्यंतच्या महामंदीत शेअर निर्देशांक ५९ टक्के घसरला होता, पण सोन्याच्या भावात २५ टक्के वाढ झाली होती. २०११ मध्ये शेअर निर्देशांक १९ टक्के घसरला होता, तर सोन्याचा भाव नऊ टक्क्यांनी वाढला होता.
भारत सरकारने ३ ते ६ ऑगस्ट या कालावधीत ‘सोव्हरीन गोल्ड बॉण्ड्स’ विक्रीस काढले होते. म्युच्युअल फंडसारख्या ‘गोल्ड ईटीएफ’ बरोबरच (मल्टिकमोडिटी एक्स्चेंज) येथेही गुंतवणूकदार शेअर बाजाराप्रमाणे ‘ट्रेडिंग’ व गुंतवणूक करतात. ‘एमसीएक्स’वर १ ग्रॅम गोल्ड पेटल, ८ ग्रॅम गोल्ड मिनी, १०० ग्रॅम गोल्ड मिनी व १ किलो गोल्ड बार या उत्पादनांची खरेदी-विक्री होते. ‘एमसीएक्स’वर ब्रोकरमार्फत सोने व इतर ‘कमॉडिटी’ची खरेदी-विक्री करता येते. ‘एमसीएक्स’मध्ये गेल्या काही दिवसांपासून रोज अंदाजे १५ हजार कोटी रुपयांच्या सोन्याची खरेदी-विक्री होते.
जगात सर्वात जास्त सोने भारतीय लोक खरेदी करतात. त्यामुळे भारत सोने व इंधन फार मोठ्या प्रमाणावर आयात करतो. भारतातील लोकांकडे २२ ते २५ हजार मेट्रिक टन सोने असेल, असा अंदाज आहे, तर याउलट अमेरिकेतील लोकांकडे नऊ हजार मेट्रिक सोने असावे, असा अंदाज आहे.
सोन्याचा भाव लंडन-न्यूयॉर्क बाजारपेठांमध्ये ठरतो. भारतात सौद्यांमध्ये समान धोरण आणि पारदर्शकता नाही. पूर्वी वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये सोन्यावर वेगवेगळे कर होते. आता १० टक्के आयात कर आणि तीन टक्क्यांपेक्षा जास्त ‘जीएसटी’ आहे. सोन्याची कायदेशीर आयात केल्यास १३ टक्के कर भरावा लागतो. आपली अर्थव्यवस्था बंदिस्त असताना, सोन्याचे ‘स्मगलिंग’ फार मोठ्या प्रमाणावर होत असे. पण, अर्थव्यवस्था खुली झाल्यावर ‘स्मगलिंग‘चे प्रमाण कमी झाले, पण अजूनही ते पूर्णपणे बंद झालेले नाही. भारतात दागिने मोडून ‘रिफायनरी’मध्ये शुद्ध करण्याचा मोठा उपयोग चालतो. कोरोनाच्या या काळात बर्‍याच लोकांनी भविष्य निर्वाह निधी(पीएफ)तील पैसे काढले/काढत आहेत. पण, महिलांच्या सुदैवाने अजून त्यांना जीवनाश्यक खर्चासाठी फार मोठ्या प्रमाणावर सोने विकावे लागलेले नाही आणि देवा हीच परिस्थिती कायम ठेव आणि लवकरात लवकर कोरोनाची हकालपट्टी कर, हीच प्रार्थना. ‘गोल्ड टू सिल्व्हर रेशो’ म्हणजे १० ग्रॅम सोन्याच्या तुलनेत एक किलो चांदीची किंमत असते. हा लेख लिहिताना सोन्याचा १० ग्रॅमच्या भावाने 56 हजार रुपयांची पातळी ओलांडली होती, तर चांदीने एक किलोसाठी ६५ हजार रुपयांची पातळी ओलांडली होती. तेव्हा, आगामी काळात हे भाव वाढतात की कमी होतात, ते पाहायचे.
@@AUTHORINFO_V1@@